Geïntegreerde Informatieverwerking
in de Geodesie
Het begrip elektronische rekenmachine"
De elektronische rekenmachines zijn op
stormachtige wijze onze levenssfeer binnen
gedrongen, maar hebben heden ten dage de
aantrekkelijkheid van het volkomen nieuwe en
sensationele verloren.
Onze betrekkingen met deze rekenrobots zijn
beland in een toestand van consolidering, en
de vaak overdreven voorstelling van zaken
over hun gedrag is geweken voor een nuch
terder uitdrukkingsvorm.
De elektronische rekenmachine, vroeger door
het publiek graag als verbazingwekkend
„elektronisch brein" met eerbied afdwingende
eigenschappen en kundigheden bekeken, is
thans geworden tot een eenvoudige „informa
tieverwerkingsmachine". De vroeger zo zelf
standig lijkende robot is nu alleen nog maar
een besturingsschakel in een geautomatiseer
de organisatie.
Een blik op de kenmerkende eigenschappen
van de elektronische rekenmachine maakt
deze ontwikkeling duidelijker.
Elk wiskundig probleem kan worden weer
gegeven als afzonderlijke fasen in een be
paalde volgorde. Voert men deze indeling
consequent door, dan leidt deze terug naar de
vier rekenkundige grondbewerkingen, waarna
tenslotte zelfs vermenigvuldiging en deling
kunnen worden vervangen door een volg
orde van optel- en aftrekbewerkingen.
De elektronische rekenmachines bezitten niet
alleen het vermogen deze grondbewerkingen
met grote snelheid uit te voeren, ze kunnen
ook de voor een bepaald wiskundig probleem
van toepassing zijnde volgorde van afzonder
lijke fasen automatisch achter elkaar uitvoe
ren en daarbij zogenaamde logische beslissin
gen nemen.
Dit laatste klinkt weer wat griezelig, maar
het houdt niets anders in dan op grond van
tussenresultaten de wiskundig juiste keuze
maken tussen de verschillende mogelijkheden
van verdere berekening.
Deze mogelijkheid, een bepaald en omvang
rijk programma zelf te kunnen uitvoeren, is
de essentiële eigenschap van deze rekenma
chines, zodat zij, correct beschouwd, worden
aangeduid met de benaming door een pro
gramma bestuurde rekenmachines.
Deze benaming heeft echter geen vaste voet
gekregen. Men spreekt thans algemeen van
elektronische machines, een benaming die be
trekking heeft op de huidige technische werk
wijze van de machine. De technische reali
sering van de programmabesturing kan ten
slotte ook mechanisch geschieden.
De ontwikkeling van deze machines liep van
de eerste zuiver mechanische machine, de in
1935 door Konrad Zuse ontwikkelde Z 1, via
relais- en buismachine, tot aan de halfgeleider
techniek met transistoren en dioden, en mi
cro-bouwelementen van de tegenwoordige,
zgn. derde generatie van elektronische ma
chines.
Ook het begrip rekenmachine onderging in de
loop der ontwikkeling een wijziging. Bij het
ontwerpen en ontwikkelen van de rekenma
chines sedert ca. 1935 stond aanvankelijk al
leen het vraagstuk voor het oplossen van wis
kundige problemen op de voorgrond, en het
gebruik van de eerste rekenmachine vond
eerst ook overwegend door wiskundige insti
tuten plaats.
Bij de verdere uitbreiding, voornamelijk op
het gebied van de commerciële gebruiksmoge
lijkheden, raakte de zuiver wiskundige ge
dachte op de achtergrond, en het meer om
vattende begrip informatieverwerkingsma
chine karakteriseert de capaciteiten van de
rekenmachine weliswaar omslachtiger, maar
toch beter.
252
door Dipl.-Ing. P. Huth, Duitsland, m.m.v. Hagen Systems, Rotterdam
