303
f. De uitwerking resp. verwerking van de
meetgegevens (met inbegrip van het op
stellen van het wiskundig model).
g. De vervaardiging van het „geodetisch
eindprodukt".
h. De toelevering van het eindprodukt en de
inpassing daarvan in het groter geheel,
waarvoor het vaak als basisstuk en/of uit
gangspunt dienst doet.
Zoals u weet, ben ik in dienst bij een Reken
centrum. Dit soort functionarissen en allen
die bij de automatisering betrokken zijn, wordt
vaak verweten, dat zij blind zijn voor de moei
lijkheden en de tekortkomingen van de auto
matisering. Omdat dit zo wordt aangevoeld
en bij mensen uit de praktijk sterk leeft, zou
ik juist hierop nader willen ingaan. Vooraf
wil ik verklaren, dat ik mij kan indenken, dat
deze indruk vooral gevestigd wordt door het
grote enthousiasme, waarmede de automati
seringsdeskundigen bezield zijn. Dat de keer
zijde van de medaille ook bekend is, wil ik u
aantonen door mijn visie te geven op con
flictsituaties die bij de automatisering op
treden.
Dat zij ter discussie staan is duidelijk, omdat
zij persoonlijk zijn en ik over slechts 4o jaar
ervaring beschik wat in dit jonge vak ook
weer niet zo heel erg weinig is.
III. Conflictsituaties, die kunnen ontstaan
door de uitschakeling van de
menselijke tussenkomst
Een niet te verwaarlozen conflictsituatie in de
ingenieurswetenschappen ontstaat doordat de
verantwoordelijke man of projectleider tijde
lijk volledig afstand moet doen van de ver
werking van een project. Nadat hij de ont-
werpcriteria, de methode van berekening en
mogelijke parameters heeft aangegeven, krijgt
hij na enige tijd de uitkomsten daarvan terug
op zijn bureau. Hij mist de voortgangscontrole
en het inzicht in de uit- en verwerking, waar
toe hij tot heden alle mogelijkheden had door
contacten met de mensen die hiermede belast
waren.
De projectleider voelt zijn zelfstandigheid
aangetast, mede doordat de verantwoordelijk
heid voor een goede uitvoering gescheiden
wordt gedragen; dit vraagt naast een menta
liteitsverandering, een andere instelling en een
dieper inzicht in het probleem.
Veel meer dan voorheen moet de invloed van
parameters op het ontwerp overzien kunnen
worden omdat een inspectie tussentijds met
zo nodig corrigerende maatregelen niet
meer mogelijk is.
Bij een steeds verdergaande automatisering
zal menselijk ingrijpen in een later stadium
van het proces ook steeds minder mogelijk zijn.
Doordat de geodeet traditioneel is ingesteld
en zeer veel waarde hecht aan controlemoge
lijkheden en het voortdurend toetsen van uit
komsten aan nauwkeurigheidseisen, wordt
vooral van hem een belangrijke omschakeling
gevraagd. Indien hij erin slaagt zich om te
schakelen, wordt hem door de automatisering
de kans gegeven zijn aandacht vooral te
wijden aan het zuivere ingenieurswerk dat
aan een project verbonden is.
IV. Conflictsituaties, die kunnen ontstaan
door de vervanging van menselijke
arbeid door machines
In geodetische processen moet bij de vervan
ging van menselijke arbeid niet in de eerste
plaats gedacht worden aan uitschakeling van
de menselijke arbeid. Dit laatste is in veel
grotere mate het geval bij automatisering van
produktieprocessen. In het algemeen zijn de
besparingen aan personeel nog van zeer be
perkte omvang. Dit wordt vooral veroorzaakt
door de tot op heden geringe automatisering
van de deelbewerkingen, de niet juiste afstem
ming ervan.
Naast de elektronische reken- en tekenmachi
nes en elektronische coördinatografen moeten
onder machines hier ook verstaan worden de
opname-instrumenten, zoals die thans worden
ontwikkeld met het oog op een verdergaande
automatisering en een betere afstemming van
de deelbewerkingen.
De grootste conflictsituatie voor het land
meten ontstaat hier doordat de man belast met
de uitvoering van de meting gebonden wordt
aan een zeer strenge meet- en registratie
methode, waarvan niet of nauwelijks kan wor
den afgeweken.
De strenge instructies waaraan hij gebonden
is, geven weinig speling voor improvisatie en
vragen bij onvoorziene omstandigheden een
juiste aanpassing en een helder inzicht in de
mogelijke gevolgen bij verder uitwerken.
Dit alles heeft tot gevolg, dat de opname
leider meer verantwoording te dragen krijgt
en aan hogere eisen zal moeten voldoen.
