1 200, 1 500 (2 X)
1 200, 1 500, 1 1000 (4 X)
1:500 (6 X
1 500, 1 1000 (3 X)
1 500, 1 2000 (IX)
1 1000 (IX)
8
selijk daarvoor eveneens enkele richtlijnen te
geven.
We mogen dan stellen dat voor elke land
meetkundige dienst naast goed tekengereed
schap een coördinatennet-sjabloon, een reken
machine en een planimeter noodzakelijk zijn.
De sjabloon kent praktisch geen variatie in
soorten, de rekenmachine en de planimeter
wel. Bij de rekenmachine hangt de keus af
van de soort en grootte van de berekeningen
die men hiermede wil uitvoeren.
Naast de handrekenmachines waarvan de
Brunsviga 20 en 18RKW voor landmeetkun
dig werk de meest geschikte zijn bestaan de
elektrische machines Friden, Madas, Mar-
chant en Monroe 8N. Elk van deze machines
heeft zowel zijn speciale mogelijkheden als
zijn beperkingen, waardoor men, afhankelijk
van het karakter van de uit te voeren bereke
ningen, bij aanschaffing van een elektrische
machine hieruit een keuze moet doen.
Voor het kiezen van een planimeter zijn de
aard en grootte van de te berekenen op
pervlakten, de kenmerken van het tekenpapier
en de vereiste nauwkeurigheid bepalend.
Past men in het terrein optische afstandme
ting toe, dan verdient het aanbeveling voor
de uitwerking over een poolcoördinatograaf
te beschikken. Een orthogonaalcoördinato-
graaf (van grotere of kleinere afmeting) kan
worden gebruikt als men op kantoor de coör
dinaten van alle terreinpunten berekent.
Een vergrotings- en verkleiningsapparaat
kan gemakkelijk zijn. Ons inziens zijn teken
machines voor landmeetkundig werk niet
nodig.
5. De gemaakte kaarten.
Wij zullen hier de volgende aspecten van de
kaart belichten:
de kaartschalen en hun relaties
de zelfstandigheid van de gemeentelijke ten
opzichte van de kadastrale kaarten
de afgebeelde terreingegevens
de geschiktheid als basis voor speciale
kaarten
het formaat.
5.1 De kaartschaal
Bij beschouwing van de bij de gemeenten ge
bruikte kaartschalen valt direct opdat vijftien
van de beschouwde negentien gemeenten een
kaart op schaal 1 500 bezitten, dat één ge
meente begint bij de schaal 1 200 en dat bij
slechts drie gemeenten de kaart op schaal
1 1000 wordt gekaarteerd. Men krijgt de
indruk dat de schalen 1 200 en 1 500
meestal worden toegepast om een hoge kaar-
teernauwkeurigheid (vermoedelijk voor de
nauwkeurige oppervlaktebepaling) te ver
krijgen, en niet om een maximale hoeveelheid
informatie op duidelijke manier te verstrek
ken. Deze toestand, met haar motivering, is
onjuist.
Een principieel bezwaar is dat de schalen
1 200 en 1 500 niet voldoen aan een der
grondregels voor het maken van een kaart,
namelijk dat de kaarteernauwkeurigheid op
een kaartblad ongeveer gelijk moet zijn aan
de meetnauwkeurigheid in het terrein. Bij
metingen in bebouwde gebieden blijkt de
standaardafwijking 1015 cm te bedragen.
Wil men de te gebruiken kaartschaal hierbij
aanpassen, dan kan men uit de empirisch
bepaalde formule
Ms- cm 0,014 S,
waarbij Ms de standaardafwijking in de
coördinaten van een gekaarteerd punt. en S
te bepalen is uit de kaartschaal 1 S, afleiden
dat, voor normale metingen en gelet op de
juist vermelde voorwaarde, 5 1000 moet
bedragen. Als basiskaart voor bebouwde ge
bieden wordt in het algemeen de schaal
1 1000 aanbevolen. Slechts in bijzondere ge
vallen is een kaartering op de schalen 1 200
en 1 500 aan te bevelen, daar aan deze kaar-
teringen op grote schaal nog enige bezwaren
kleven:
- zij zijn tijdrovend; temeer daar kleine af
wijkingen in de meting direct merkbaar zijn
en de tekenaar doen twijfelen aan de nauw
keurigheid van zijn werk.
zij hebben een groot aantal kaarten tenge
volge, waarvoor veel bergruimte nodig is.
W^il men de kaartering gebruiken voor
nauwkeurige groottebepalingen, dan lijkt
de berekening uit meetgetallen ons effi
ciënter toe.
Een tweede punt betreffende de kaartschaal
is de opbouw van het pakket tekeningen, ge
rangschikt naar schaal. De volgende combi
naties komen voor:
Hierbij zijn de gewoonlijk in iedere gemeente
beschikbare kadastrale kaarten bij twee
gemeenten wordt hiervan uitsluitend gebruik
gemaakt buiten beschouwing gelaten. Over
dit samenraapsel van combinaties van kaart-
