54
vastgesteld. Interne verbindingen blijven be
staan zoals zij gegroeid zijn, hetzelfde geldt
voor de verbindingen met de buitenwereld.
Een soms onnodig ingewikkeld patroon van
verbindingen maakt het dan vaak moeilijk ef
fectieve controle uit te oefenen op hetgeen
binnenkomt of uitgaat.
Het gaat met verbindingen als met uw radio,
van tijd tot tijd treden piepende of krassende
bijgeluiden op, er treedt storing op. Verbin
dingen zijn communicatiekanalen en dienen
ter overbrenging van signalen. De signalen
kunnen gestoord worden, er treedt ruis op.
Zelfs is het zo, dat een communicatiekanaal
geheel zonder ruis tot de praktische onmoge
lijkheden behoort. De ruis kan gering zijn of
sterk, in het eerste geval voelen we dit niet
als storing aan, in het tweede geval protes
teren we.
Wensen we bronnen van ruis in het kadaster
systeem op te sporen, dan moet hieraan voor
af gaan een analyse van communicatiekana
len. Duidelijkheidshalve zal voor deze analyse
een enigszins vereenvoudigd model van ka
daster en maatschappij worden gebruikt.
U weet nu dat veel aandacht besteed is aan
de ruilverkavelingsdienst, ik mag dan hier wel
de aan deze dienst zo eigen typische aspecten
vergeten. Verder wordt een beknopte groeps
aanduiding ingevoerd; partijen betrokken bij
handelingen omtrent onroerende zaken, nota
rissen, hypotheekbewaarders en landmeters
van het kadaster, worden respectievelijk aan
geduid met: burger, notaris, bewaarder en
landmeter. De waardering voor het werk van
de notaris brengen we in ons model tot uit
drukking door de burger alleen contact met
de notaris toe te staan.
Wordt de juridisch getinte functie van het
kadaster nu als uitgangspunt gekozen, dan
blijkt direkt de grote betekenis van het exter
ne communicatiekanaal tussen kadaster en no
taris. We schetsen de gang van zaken bij een
transaktie van onroerend goed:
De burger legt zijn bedoeling uit aan de nota
ris, voor woord en wederwoord wordt ,,de"
omgangstaal gebruikt. De notaris interpre
teert en vertaalt de resultaten in notaristaai,
de akte. De akte bereikt de bewaarder, die de
woordcombinatie interpreteert en daarbij aan
het stuk de voor zijn boekhouding nodige fun
damentele kenmerken ontleent. Een sleutel
positie in de gehele keten, want verwerking in
de boekhouding is alleen op eenduidige wijze
mogelijk als geen tegenspraak tussen de ont
leende kenmerken bestaat en bovendien het
stelsel van kenmerken volledig is. De boek
houding verwerkt dit stelsel van kenmerken,
of constateert dat behandeling pas na meting
te velde kan geschieden. In dit laatste geval
komt de landmeter in aktie, hij voorziet zich
van documentatie en schrijft niet de nota
ris, maar de burger aan. Een ernstige model-
fout wordt hiermee geconstateerd, de notaris
voegt zich namelijk niet naar ons model, hij
neemt onbegrijpelijk genoeg nimmer de ter
reinsituatie in ogenschouw! Maar geen model
zonder fout, wij gaan dus verder. De burger
vertelt opnieuw, nu aan de landmeter te velde,
zijn bedoeling en wijst de fysische terrein-
grens aan. Een tussen-controle-circuit wordt
zodoende gesloten, namelijk: burger-notaris-
bewaarder-landmeter-burger; een lichtzijde
van onze modelfout. De landmeter interpre
teert in punten en lijnen, vertaalt deze in
meetcijfers en vertaalt ten kantore alle be
grepen informatie in, naar ik meen, de staat-
75-taal, welke begrijpelijk geacht wordt voor
de boekhouding. De boekhouding verwerkt,
verslag wordt gegeven aan de bewaarder, van
de bewaarder aan de notaris, van de notaris
aan de burger.
Zelfs al nemen we aan dat de gehele keten
van.gebeurtenissen zonder hoorbare protesten
doorlopen wordt, dan nog is duidelijk dat
iedere schakel een bron van ruis is. Bijzonder
kritiek zijn de schakels waar de omgangstaal
gebruikt moet worden, iets minder kritiek de
schakels waar aan woorden een beperktere,
meer eenduidige, betekenis kan worden toege
kend, zoals de schakels waar notaris, bewaar
der en landmeter interpreteren. Vrijheid van
interpreteren wordt gebonden door rechtsre
gels en door voorschriften gebaseerd op
rechtsregels, hetgeen met zich brengt de inter
pretatie van algemene regels in een onderha
vig geval, een nieuwe bron van ruis. Dit laat
ste type ruis is extra gevaarlijk omdat het
veelal niet direkt merkbaar is. Het is daarom
zaak het aantal plaatsen, waar deze ruis ge
genereerd kan worden, zo klein mogelijk te
houden; binnen het kadaster kan dit bevor
derd worden door goed overleg.
Illustratief is in dit verband dat een der be
roemdste hedendaagse wiskundigen, Norbert
Wiener1), die de stoot gaf tot de ontwikke
ling van de huidige communicatietheorie, zijn
boek ,,The human use of human beings. Cy
bernetics and society"2), na een hoofdstuk
1) Overleden 18 maart 1964 te Stockholm op 69-jarige
leeftijd.
2) 2e druk, Doubleday Anchor Books, A34; New York
1954.
