68
die uit de omtrek kwamen, behielden de na
middagen voor hun landarbeid.
De basismeting duurde van 12 juli—5 augus
tus 1913. Op drie dagen werd niet gemeten
vanwege de regen.
De meetstaaf werd te Parijs in het Bureau In
ternational des Poids et Mesures (B.I.P.M.)
herhaaldelijk vergeleken met de gebruiks-
standaard nr. 26 van de internationale meter
zowel ter bepaling van de lengte als van de
uitzettingscoëfficiënt.
Voor de op terreinhoogte gemeten basis werd
gevonden met de internationale meter als een
heid een lengte van 4320,06052170 m.
De standaardafwijking hierin bedroeg 2,11 m.
2. Lengtemetingen met invardraden
Invar bestaat uit een legering van ijzer (64
en nikkel (36 met als meest kenmerkende
eigenschap dat de thermische uitzettingscoëf
ficiënt ervan zeer klein is.
Hij bedraagt ongeveer 1.10"".
De lengte van de invardraad is meestal 24 m.
de doorsnede bedraagt 1,7 m. De invardraad
is aan beide einden voorzien van een aflees-
schaaltje.
Bij het gebruik van de invardraad wordt deze
aangehaakt aan een spanbandje dat over een
katrol loopt en aan het einde verbonden kan
worden met een gewicht van 10 kilogram.
De vorm die de draad hierbij aanneemt is een
kettinglijn.
Een primaire basis wordt in secties onderver
deeld. De sectie-eindpunten dienen goed ver
zekerd te zijn.
Iedere sectie wordt in slagen van 24 m onder
verdeeld door houten palen, waarin een meet-
merk wordt geschroefd. Deze meetmerken
worden m.b.v. de schaaltjes van de invar
draad afgelezen.
De basis wordt beschouwd als een polygoon,
waarbij in de sectie-eindpunten de hoeken
gemeten worden met een theodoliet type
Wild T 3. De onderlinge hoogte der meet
merken moet nauwkeurig bepaald worden.
Voor en na de basismeting worden de dra
den geijkt. De ijking voor de basis-Afsluit
dijk is geschied bij het Bureau Internatio
nal des Poids et Mesures (B.I.P.M.) te Parijs
en op de ijkbasis Loenermark te Loenen.
Bij een basismeting treden de volgende cor
recties op:
a. Correcties tengevolge van een hoogtever
schil in een slag
Deze correcties dienen om de horizontale
afstand te verkrijgen.
h. Zwaartekrachtcorrectie
Deze correctie wordt aangebracht doordat
de plaatsen van basismeting en ijking niet
identiek zijn en daardoor in zwaartekracht
variëren. Dit heeft een lengteverandering
van de draad tengevolge.
c. Temperatmircorrectie
Bij de ijking bij het B.I.P.M. wordt naast
de lengte van de draad ook de uitzettings
coëfficiënt van de invardraad bepaald. De
ijklengte van de draad wordt bij 15° C be
paald. Per slag moet een correctie aange
bracht worden wanneer de temperatuur
hoger of lager is dan 15° C.
d. Alignementscorrectie
Wanneer de meetmerken niet precies in
een rechte lijn tussen de sectie-eindpunten
staan, wordt per slag hiervoor een correc
tie aangebracht. De uitwijkingen worden
bepaald door in een der eindpunten een
theodoliet op te stellen, te richten op het
andere sectie-eindpunt en vervolgens bij
elk meetmerk een maatlatje te houden
waarop de uitwijking afgelezen wordt.
e. Correctie tengevolge van een verandering
van het spangewicht
Indien bij de basismeting een ander span
gewicht gebruikt wordt dan bij de ijking
wordt de lengte hierdoor gewijzigd.
Reductie tot zeeniveau
Wanneer de correcties a t/m e zijn toege
past voor elke slaglengte is deze bekend in
het gemiddelde niveauvlak van iedere slag.
Men moet nu nog de correctie aanbrengen
tengevolge van de projectie van iedere
slaglengte tot zeeniveau.
3. IJking van de invardraad
De ijking van de invardraden voor de basis
meting aan de Afsluitdijk heeft plaats gevon
den op het B.I.P.M. te Parijs en op de ijkbasis
Loenermark.
Bij het B.I.P.M. wordt ook de uitzettingscoëf
ficiënt van de invardraden bepaald. In een
met water gevulde goot, die de vorm heeft van
de draad (kettinglijn), wordt de invardraad
opgehangen onder een spanning van 10 kg.
Het water wordt op verschillende tempera
turen gebracht, waarbij de lengte van de
draad steeds wordt gemeten. De uitzettings
coëfficiënt kan nu bepaald worden.
De lengte van de invardraden is vervolgens
bepaald op de ijkbasis Loenermark. Het voor
deel is dat deze ijking plaatsvindt onder de
zelfde omstandigheden als die bij de meting
van de basis aan de Afsluitdijk.
