mede een hyperbooltak kan worden voorge
steld, te substitueren de constanten voor x res
pectievelijk y, waarmede de lijnen, die de
kaartranden vormen in de vorm van een eerste
graadsfunctie kunnen worden uitgedrukt. Er
ontstaan aldus respectievelijk twee vierkants
vergelijkingen in y en twee vierkantsvergelij
kingen in x, waarvan de wortels niet groter of
kleiner mogen zijn dan de juist genoemde con
stanten. Bruikbaar zijn dus 6, 4, 2 of 0 wortels,
de overige worden bij de in het rekenprogram
ma ingebouwde toetsing verworpen. Door
sortering worden tenslotte de coördinaten van
begin- en eindpunt van ieder „lane"stuk vast
gesteld.
In de nu volgende fase wordt telkens het eind
punt der te trekken koorde in coördinaten be
paald, gelet op de tolerans voor de afstand
tussen boog en koorde. Nu kunnen de beno
digde gegevens worden ingevoerd in het te
kenprogramma voor het „lijn"stuk, waarmede
het eigenlijke kaarteerproces in werking treedt.
Dit wordt herhaald tot lanestuk na lanestuk
getekend is.
Met welk lane-nummer wordt begonnen? Dit
kan worden bepaald door berekening van het
lane-nummer van een in principe willekeurig
op de kaart vallend punt en daarvan te nemen
het grootste veelvoud van het lane-interval in
deze uitkomst begrepen. Programmatisch is
het midden van de kaart hiervoor gekozen.
Is de beginlane afgewerkt, dan kan bij het
nummer daarvan het lane-interval L worden
opgeteld om daarmede het besproken procédé
te hervatten. Deze cyclus van computeractivi
teiten stopt zodra het onderzoek der vier vier
kantsvergelijkingen nul toelaatbare wortels
oplevert. Een nieuwe cyclus treedt dan in
werking, waarbij van het nummer der begin
lane L wordt afgetrokken enz.
Dit systeem is self supporting en behoeft voor
iedere zendercombinatie slechts 14 invoerge-
gevens nl. de patroonconstanten XM, YM, XSI,
Y'sl, en K, de kaartconstanten Xt, Yt, 1,4 m
en n (lengte en breedte van het af te beelden
gebied) en de kaarteerconstanten S (schaalge-
tal), L (lane-interval) en t (tolerans voor af
stand tussen boog en koorde).
Bij afzonderlijk programma-onderdeel wor
den kaartrand, coördinatenkruisjes van het
terrestrisch stelsel met noordpijltjes en de
becijfering van het rechthoekig en hyperbo
lisch net eveneens automatisch aangebracht.
Verschillende aspecten van Hi-Fix-patronen
zullen nu worden belicht aan de hand van
praktijkvoorbeelden.
Hi-Fix IJmuiden
De eerste toepassing van Hi-Fix in Nederland
vond plaats ten behoeve van de uitbreiding
van de havenmond IJmuiden. Voor de con
structie van de onderbouw der nieuwe haven-
dammen ter lengte van 2200 m en 1200 m
vanaf de reeds 1100 m in zee stekende oude
pieren werden de stortposities der onderlos-
sers, geladen met basaltblokken, met behulp
van Hi-Fix bepaald en werden de zinkstuk-
ken op de goede plaats gebracht. De boven
bouw der nieuwe pieren werd geconstrueerd
met behulp van conventionele terrestrische
plaatsbepaling vanuit de oude pieren, waarbij
de juistheid van de op Hi-Fix gebaseerde lig
ging der onderbouw aan het licht kwam. Pei
lingen, metingen van stroomsnelheden en
zandtransport konden regelmatig en over uit
gestrekte gebieden ook buiten de havenmond
plaatsvinden vóór, tijdens en na het eigen
lijke constructiewerk dank zij het Hi-Fix-
plaatsbepalingssysteem.
In 1961 werd een zendercombinatie opgezet
met de Master in IJmuiden, de Noord Slave
in Wijk aan Zee en de Zuid Slave in Bloemen-
238
