kinderen ter wereld geholpen. Zo is het eerste
tiental jaargangen van het T.v.K. en L. groten
deels gevuld met een (verloren) strijd om een
rechtsgeldig kadaster. Het ideaal van het recht
reikt evenwel niet verder dan de behoefte van
belanghebbenden, en deze toonden geen inte
resse voor een positief stelsel van boekhouding.
Wel bestaat een dergelijk stelsel in Duitsland
dat een GrundbuchriH?fer kent i.p.v. een hypo
theekbewaarder. Ons negatieve stelsel voldoet
echter in de praktijk uitstekend zodat slechts
zelden de hulp van de rechtbank wordt inge
roepen. Bovendien wat kan de rechterlijke
macht bijvoorbeeld nog met zekerheid over de
keten van eigenaren zeggen, aangezien het ka
daster die keten is.
Prof. Land achtte het indertijd wenselijk dat in
de boeken uitdrukkelijk werd vermeld dat
slechts aanspraken zijn geboekt. Toch is er in
het hoofd van de legger en op de nieuwste
systeemkaarten afgedrukt: „Eigenaar".
Opmerkingen over ons instituut zoals die van
Mr. Feith in 1893: „Ingevoerd met het oog op
de grondbelasting is het geheel ongeschikt om
als eigendomskadaster dienst te doen. Verbete
ring deels is weggeworpen geld" heb ik reeds
eerder gewraakt in een overzicht ex datis (ge
schiedenis van de openbaarheid van de grond
eigendom) en een theorie ex principiis (beginsel
van openbaarheid) o.a. in Geodesia 1963^ pag.
181. De levering ex art. 671 B.W. is indirect
(o.m. in Holland en Zeeland) voortgekomen uit
de middeleeuwse levering voor het gerecht.
Onderbrenging bij Justitie herstelt dus een oude
traditie. Maar ook verplaatsing naar Ruimte
lijke Ordening, gepaard gaande met samen
voeging met de Grondkamers zou een gebruiks-
kadaster goed mogelijk maken.
De genealogie van de bij het kadaster aanwe
zige informatie leert dat slechts de gegevens
van oude grenzen aangevochten kunnen wor
den, omdat hierbij van verjaring sprake kan
zijn. Subject en object van het recht zijn overi
gens voldoende gedetermineerd. Men kan na
150 jaar arbeid veilig stellen dat het kadaster
succes heeft gehad; dit is een teken van uit
verkiezing. Toch maakt het kadaster (dit in
tegenstelling tot de ruilverkaveling) geen ge
schiedenis meer en heeft dus een tragisch be
wustzijn. Het noteert flegmatisch de petite
histoire van elk ingeschreven perceel maar
„jede echte Geschichtsbetrachtung ist echte Phi
losophic oder blosse Ameisenarbeit" zegt
Spengler. Het is verder voor mij de vraag hoe
veel werknemers bij het kadaster met hun mie-
renwerk hun al of niet neurotische need for
perfection sublimeren. Na een aantal dienst
jaren ervaring te hebben blijkt de mate van de
ernst waarmee aan de maladie de la perfection
geleden wordt gewoonlijk mee te vallen.
Over het kadaster is inmiddels al veel geschre
ven maar slechts weinig gedacht. Literatuur
over de pacht is eveneens een mer a boire.
Vooropgesteld dient te worden dat eigendom
een zakelijk recht is en pacht (Lat. pactum=ver-
drag) een persoonlijke verbintenis. Het B.W.
behandelt (analoog aan art. 83 B.W. dat over
het huwelijk handelt) de eigendom „alleen in
deszelfs burgerlijke betrekkingen". Pacht lijkt
pas sinds 30 jaar burgerlijk te zijn geworden.
N.a.v. de landbouwcrisis is de Pachtwet 1937
ingesteld, welke beoogt l'ordre naturel te ver
anderen in l'ordre politique. De wettelijke ter
mijn van 6 jaar voor los land en 12 jaar voor
een hoeve berust erop.
Wie ben ik? Als ambtenaar heeft schrijver
dezes de opheffing meegemaakt van 2400
pachtcontracten in de Herverkaveling Tholen.
Het was daarmee alsof men in een wespennest
had geprikt. Honderden telefoontjes kwamen
binnen met reclames en wijzigingsvoorstellen,
welke grotendeels gerealiseerd werden doordat
we de eigenaar, oude en nieuwe pachter een
drie-partijenovereenkomst lieten tekenen. Het
verzamelen van de handtekeningen was de
plicht van de nieuw optredende pachter. Als
lagere ambtenaar voldoe ik dus aan Hegels
voorwaarde dat ik omga met het leven waar
het nog concreet is, en in welke sfeer generali
serende landelijke voorschriften dwingend
moeten worden uitgevoerd.
Wat is pacht?
Ongeveer 55 °/o van de Nederlandse cultuur
grond wordt door pachters geëxploiteerd. Als
pacht nu een zakelijk recht was dan moest het
kadaster deze registreren. De pachter zou zijn
recht kunnen vervreemden en er hypotheek op
kunnen nemen: dit laatste zou een aanzien
lijke verbetering zijn gezien het feit dat de
pachter als regel tamelijk veel in de gepachte
gebouwen investeert. Wel vererft pacht op de
wettelijke erfgenamen.
De kans dat pacht van een verbintenis tot za
kenrecht evolueert is niet bijzonder groot (een
voorstel dienaangaande in de Ontwerp Pacht
wet 1929 is er niet doorgekomen) maar we
moeten haar onder ogen zien. Naar oud-vader
landse rechtsopvatting was het recht van ge
bruik van andermans goed dan een zakelijk
recht, indien men naast de feitelijke heerschap
pij over een zaak het recht van gewere had.
216
