boeh acrf* h on cf/c/wc/en
„Beschrijving van alle de Neder-landen"
Bij Facsimile Uitgaven Nederland N.V. is in
de serie „Herleefd Verleden" verschenen een
heruitgave van het in 1612 uitgebrachte werk
van Ludovico Guicciardini: „Beschrijvinghe
van alle de Neder-landen"(Formaat 21 X 31
cm; 420 blz.; 96 afb.; prijs bij intekening op de
serie „Herleefd Verleden" 83,50; normale
prijs 114,50.) Guicciardini was een Flo-
rencaals edelman en geschiedschrijver. Hij
leefde van 15211589, waarvan verschei
dene jaren in Nederland. In 1567 verscheen
zijn studiewerk „Beschrijvinghe" in het latijn
als „Descrittione di tutti paesi bassi". Het
werd in Antwerpen uitgegeven. De Neder
landse vertaling kwam uit in 1612 bij Willem
Janszoon (de latere Blaeu 1571-1638) te
Amsterdam (Op 't Water/in De Vergulde Son-
newijser).
Guicciardini heeft aan deze eerste complete
wetenschappelijke beschrijving van de Zeven
tien Verenigde Nederlanden gewerkt van
15601565. De opzet was overzichtelijk, met
een uitgebreid alfabetisch feitenregister. Per
provincie worden de belangrijkste steden van
rond 1600 behandeld. Het kaartmateriaal is
vervaardigd naar gegevens en gedeeltelijk van
de hand van de beroemde „Geografen" uit die
tijd: Mercator (Gerard Kremer, 15121594),
Ortelius (Abraham Ortels of Hortels, 1527
1598), Ioannes a Duetecom (vermoedelijk
Jacob van Deventer, 15101575, leerling van
Gemma Frisius. bekend om zijn plattegronden
van Nederlandse steden rond 1550), Petrus
Kaerius (Pieter van de Keere), C. J. Visscher
e.a.
Na de dood van Guicciardini bewerkte Petrus
Montanus (zwager van de uitgever Iodocus
Hondius, ca. 1560—1625, Amsterdams leraar
latijn en conrector, tevens bewerker van de at
lassen van Mercator) de „Beschrijvinghe" en
vulde deze aan o.a. met het jongste kaartmate
riaal. De voornaamste medewerkers hierbij
zijn geweest Pieter van de Keere en Pieter Bast
(cartograaf).
Enkele van de beschreven provincies en steden
zijn
Brabant (met o.a. Bruyssel, Leuven, Antwer
pen, 's-Hertoghenbosch, Maestricht); Ghelder-
landt (met o.a. Nimmeghen, Ruermonde, Zut-
phen, Aernem, Deventer, Campen); Vrieslandt
(met o.a. Leeuwaerden, Franicker, Groenin-
ghen, Embden); Hollandt (met o.a. Dordrecht,
Haerlem, Delft, Leyden, Amsterdam, Goude,
Enchuysen, Hoorn, Alckmaer, Gorichom, Rot
terdam, Den Haghe, Utrecht); Zeelandt (met
Middelborg, Vlissinghen, Vere, Arnmuyden);
Vlaenderen (met o.a. Ghent, Brughhe, Oosten
de, Duynkercke).
„Historische beschrijvinghe der Coopstadt
Amsterdam"
In de hiervoor reeds genoemde serie „Herleefd
Verleden" is bij dezelfde uitgever als heruit
gave verschenen een studiewerk van Iohannes
Isacius Pontanus (15711639): Historische
Beschrijvinghe der seer wijt beroemde Coop
stadt Amsterdam"(Formaat 20 X 26 cm,
374 blz., 57 afb intekenprijs 41,60; nor
male prijs 62,50). De oorspronkelijke titel
in het latijn is „Rerum et Urbis Amsteloda-
mensium Historia". Pontanus' werk is door
eerder genoemde Petrus Montanus vertaald in
het Nederduyts. Het verscheen in 1614 bij
Iodocus Hondius (De Hondt, 15631612) te
Amsterdam, (Calverstraat/In den Wackeren
Hont).
De schrijver geeft een interessante verhande
ling over de vroege historie van de Lage Lan
den naar gegevens van de Romeinse geschied
schrijvers Plinius (23—79 na Chr., schreef
Historia Naturalis") en Tacitus (Cornelius-,
54117 na Chr.) en verdiept zich in de ge
schiedenis van opkomst en glorietijd van Am
sterdam. Tevens worden in dit werk beschre
ven de twee zeereizen naar Nova Zembla
(1596 Heemskerck en Barentsz) en rond
Kaap de Goede Hoop (1595/96 Corns.
Houtman).
Zeer de moeite waard zijn de kaart van Afri
ka, Azië en Oost-Indië, naar gegevens van
Ortelius en Petrus Plancius en die van Neder
land rond 1600 met inzet van de situatie van
ons land rond het begin van onze jaartelling
naar gegevens van de romeinse geschiedschrij
vers Plinius en Iunio (zie afbeelding).
Deze heruitgaven zijn uitgebracht in de meest
oorspronkelijke vorm en tot stand gekomen
door samenwerking van twee antiquaren/uit
gevers en de uitgeverij Parool Pers te Amster
dam. Het geheel is voortreffelijk verzorgd en
interessant voor ieder die historisch kaart
materiaal weet te waarderen.
A. L. P. Rietberg
56
