Ongeveer 80 landen sanctioneerden reeds in
de grondwet de onteigening, waarbij in ruim
70 landen in het bijzonder is bepaald dat deze
onteigening slechts te algemene nutte mag
plaats grijpen. In ongeveer 60 grondwetten is
dan nog mede voorgeschreven, dat dit laatste
bij de wet moet worden vastgesteld en in ca.
50 van die landen moet betaling van de schade
vergoeding of schadeloosstelling vooraf plaats
vinden.
U ziet hieruit wel, dat een zeer groot aantal
grondwetten zich bezig houdt met de rechten
en plichten van de Overheid met betrekking
tot de onvrijwillige overdracht van eigendom
uit handen van particuliere bezitters aan deze
Overheid. In veel mindere mate bemoeit zich
de grondwet met confiscatie, waarover in een
twintigtal gevallen (meestal in afkeurende zin)
wordt geoordeeld. Ook de inperking van de
eigendomsrechten van vreemdelingen vindt
men tamelijk zeldzaam vermeld, namelijk in
ongeveer 10 Constituties. De inperking van de
eigendomsrechten van landgenoten met be
trekking tot de uitgebreidheid van onroerend
goed is al even zeldzaam. Dit betekent uiter
aard niet, dat alle bovenbedoelde inperkingen
op roerend en onroerend goed niet aanwezig
zijn in de landen, waar de grondwetten deze
inperkingen niet noemen.
Vreemdelingen en grondeigendom
In een onderzoek naar de frequentie van de
groei vanuit een belastingkadaster naar een
modern meerdoelenkadaster, welke enquête
het Bureau van het Office International du
Cadastre et du Régime Foncier in bijna zeven
tig landen instelt, is reeds gebleken dat enkele
kadasters worden gebezigd voor de gemakke
lijke controle op de wettelijke restricties ten
aanzien van de verkrijging van grond door
vreemdelingen. Deze wettelijke restricties ko
men in verscheidene landen zoals we zagen
reeds tot uitdrukking in hun grondwet.
Zo is in Bolivia, op grond van art. 19 van de
Grondwet het aan vreemdelingen verboden,
binnen vijftig kilometers van de rijksgrens te
verkrijgen of te bezitten (onder welke titel
dan ook) de eigendom, cum annexis, van grond
of ondergrondse zaken, direct, persoonlijk, of
gezamenlijk met anderen, onder bedreiging van
inbeslagneming ten behoeve van de Staat. Uit
gezonderd zijn de gevallen van algemeen be
lang, vastgesteld bij een speciale wet. Ook in
Cuba (de geraadpleegde tekst dateert van 5 juli
1940, dus vóór de machtsovername door Cas
tro) is de verkrijging en het bezit van land voor
buitenlanders en niet-Cubaanse vennootschap
pen aan restricties gebonden. In Ecuador is
op grond van art. 184 van de Constitutie de
verkrijging en het houden van een zakelijk
recht op onroerend goed voor vreemdelingen
verboden binnen een strook langs de staats
grenzen, waarvan de breedte bij afzonderlijke
wet is vastgelegd. De straf op overtreding van
deze maatregel ligt in de Grondwet vast en
liegt er niet om: inbeslagname van deze rechten
ten voordele van de Staat Ecuador.
De grondwet van Guatemala geeft in art. 15
wel aan ieder individu zonder onderscheid van
nationaliteit het recht om vrijelijk te beschik
ken over zijn persoonlijk eigendom, maar be
perkt de rechten op onroerend goed, gelegen
binnen 15 kilometers van de landsgrenzen en
van de zee, alsmede op de gronden gelegen
langs de meren en rivieren, het laatste voor zo
ver dit is vastgelegd bij de gewone wetten.
Ook in Haïti is de eigendom van vast goed,
voor zover dit in handen is van vreemden, aan
beperkingen onderworpen. Op basis van arti
kel 8 van de grondwet van 1946 is wel het
eigendomsrecht van onroerende goederen
toegekend aan vreemdelingen die in Haïti
wonen, doch alleen voor zover deze eigendom
betrekking heeft op de eigen woning en op de
behoeften van hun landbouwkundige-, han
dels-, industriële- of educatieve ondernemingen
en instellingen, alles binnen de grenzen en
onder de voorwaarden, welke bij de gewone
wet zijn bepaald.
In IJsland zijn eveneens beperkingen t.a.v. de
rechten van vreemdelingen op vast goed. Wel
worden hier in de grondwet niet scherp om
schreven voorschriften gegeven, maar art. 68
stelt, dat het recht van vreemden met betrek
king tot de verkrijging van rechten op onroe
rende goederen bij een gewone wet wordt ge
regeld. In Mexico zijn beperkingen betreffende
het grondbezit door buitenlanders we! zeer
sterk sprekend. In art. 27 van de Constitutie is
onder vele andere de bepaling opgenomen, dat
onder geen beding de vreemdelingen mogen
verwerven de directe volle eigendom van land
binnen een strook van honderd kilometer van
af de landsgrenzen noch binnen een strook van
vijftig kilometer landinwaarts vanaf de zee
kust. In 1948 is om politieke redenen achter
deze bepaling een paragraaf ingelast, die aan
geeft dat het Ministerie van Buitenlandse Be
trekkingen toestemming kan verlenen aan
vreemde mogendheden tot verkrijging van on
roerend goed in eigendom, nodig ten directen
dienste van hun Ambassadeurs of Legaties.
Ook Peru blijft bij de reeks van Amerikaanse
landen niet achter, die de vreemdeling als
90
