Een sensationele vorm
van kaartreproduktie
door S. C. Hoos, landmeetkundig hoofdambtenaar bij de Meetkundige
Dienst van de Rijkswaterstaat.
Velen zullen zo langzamerhand wel kennis
hebben genomen van de diverse graveerpro-
cédé's, en tot de conclusie zijn gekomen, dat
juist de goede graveerlagen geen mogelijkheid
geven tot ontwikkeling naar een positieve
kaart, en dat slechts langs fotomechanische
weg een positieve filmcalque kan worden
verkregen. Omdat het beschrijven van tekst
in de graveerlaag niet zo gemakkelijk gaat
(voor zover er nog diensten zijn die schrift
„met de hand" aanbrengen), moet men dan op
de positieve film de benodigde beschrijving
tekenen of plakken (afwrijven).
De bewering dat men van een gravure (die uit
fotografisch oogpunt als negatief is te beschou
wen), waarop zwarte letters zijn getekend of
geplakt (positief dus), direct een positieve
filmcalque met zwarte lijnen en zwart schrift
kan vervaardigen, klinkt natuurlijk ongeloof
waardig, maar is daarom niet minder waar.
Dit resultaat nu is bereikbaar met de zgn.
autopositieve filmmaterialen.
Zoals wellicht bekend is, zijn dit films die in
de fabriek reeds een voorbelichting hebben
ondergaan. Wanneer men een stuk film zó van
de rol in de ontwikkelaar legt, vindt algehele
zwarting plaats. Zou men daarentegen eerst
weer enige tijd belichten en daarna pas tot
ontwikkeling overgaan, dan treedt geen kleur
verandering op: de film blijft „wit".
Nu is het natuurlijk duidelijk dat als we de
film door een positief origineel belichten en
vervolgens ontwikkelen, we de film alleen
op de plaatsen die bij de belichting door de
lijnenfiguratie werden beschermd, zwart zullen
zien worden; we hebben van een positief di
rect een positief vervaardigd. (Zie figuur 1.)
Gaan we uit van een negatief (b.v. een gra
vure), dan verkrijgen we direct een negatieve
kopie. (Zie figuur 2.)
Merkwaardig is nu dat bij verder gaande
belichting (dus eigenlijk bij te lange belich
ting) de toestand in de belichte gedeelten van
de filmlaag zich weer herstelt tot de toestand
waarin de fabriek de film leverde; bij ont
wikkeling treedt weer zwarting op.
De gravure leverde in eerste instantie een
negatief, m.a.w. waar het licht vrijelijk door
het graveermateriaal kon treden (de gegra
veerde figuratie), bleef de film wit. Bij verder
142
Lijnen schrift
niet bedekte gedeelte
Belichtingstijd
Fig 1
Situatie, uitgaande van
een positief orgineel
