van één centimeter, in weinige minuten tijd.
Deze instrumenten worden gebruikt voor af
standen van enige honderden meters of meer.
De omvang en de prijs van de instrumenten,
evenals de nauwkeurigheid in centimeters wor
den nauwelijks kleiner indien de instrumenten
voor kortere afstanden ontworpen worden.
Voor detailmetingen zijn de instrumenten dan
ook nog steeds wat groot en wat duur. Nu is
het wel zo, dat elektronische onderdelen steeds
kleiner, goedkoper en betrouwbaarder worden.
Zo zijn er op het ogenblik hele elektronische
schakelingen in de handel die bestaan uit ette
lijke transistors, weerstanden, enz. en die klei
ner zijn dan 1 cm3, voor de prijs van enige
guldens. Dit zijn de zogenaamde „geïntegreerde
circuits". Er komen de laatste tijd elektronische
afstandsmeters in de handel die al min of meer
bruikbaar worden voor detailmetingen. Deze
instrumenten werken met infra-rood in plaats
van met licht, maar zij hebben toch het karak
ter van een elektro-optische afstandsmeter. Zie
[15]. Men gebruikt juist voor deze instrumenten
infrarood omdat er in dit golflengte gebied zeer
geschikte lichtbronnen bestaan, die met een
eenvoudige elektronische schakeling en bij lage
spanningen pulsen kunnen afgeven van zeer
korte duur. Voor grote afstanden is echter het
afgegeven vermogen van deze „lichtdiodes" te
gering.
Elektronische afstandsmeters zijn in beginsel
gemakkelijk te voorzien van een digitale regi
stratie. De meting is namelijk van nature al
gedeeltelijk digitaal: een aantal pulsen (golf
lengten) wordt geteld, alleen de onderdelen van
een golflengte worden gewoonlijk in analoge
vorm gemeten. De digitale registratie is speciaal
voor detailmetingen van belang omdat deze me
tingen in grote aantallen per dag verricht wor
den.
Een moeilijkheid bij het gebruik van elektro
nische afstandsmeters voor detailmetingen is de
reductie naar de horizontale afstand. Bij de
optische afstandsmeters geschiedt deze reduktie
met behulp van een optisch-mechanische, ana
loge methode (prisma, curve). Elektrisch is het
nauwelijks mogelijk zo'n analoge inrichting met
voldoende nauwkeurigheid te maken, zodat naar
een digitale vorm gezocht zal moeten worden.
Behalve de ontwikkeling naar instrumenten van
een tachy meter type kunnen nog andere interes
sante richtingen genoemd worden in de elek
tronische afstandsmeting:
le. Afstandsmeting met extreem hoge nauw
keurigheid. Er zijn methodes ontwikkeld waar
mee men afstanden van 10 km op 0,1 mm
nauwkeurig hoopt te kunnen meten door ge
bruik te maken van de kleurschifting (dispersie)
van de lucht. Zie [16]. Deze metingen kunnen
van belang zijn voor het voorspellen van aard
bevingen.
2e. Het meten van zeer grote afstanden. Door
reflektors op de maan of in kunstmanen te
plaatsen kan men met behulp van sterke licht-
pulsen zeer grote afstanden meten. Een hoge
nauwkeurigheid is hierbij bereikbaar omdat de
lichtweg grotendeels door hoogvacuum loopt.
3e. Het gebruik van radio interferometers met
zeer grote basis [17], met welke instrumenten
metingen verricht kunnen worden die sterk ver
want zijn met de elektronische afstandsmeting.
Deze methode zal wellicht in de toekomst be
langrijke gegevens leveren over de vorm, de
afmetingen en de bewegingen van de aarde. De
methode is echter tot nu toe alleen gebruikt
ten behoeve van de radio-astronomie.
Het principe is als volgt:
Met twee radiotelescopen (figuur 4) die duizen
den kilometers van elkaar verwijderd kunnen
zijn, vangt men gelijktijdig de radiostraling op
van een „radiopuntbron" (een hemellichaam
dat soms kleiner is dan 0,01 boogseconde, en
dat radiostraling uitzendt). Deze straling is
onderhevig aan natuurlijke fluctuaties. De me
ting komt nu hierop neer dat het verschil in de
123
Fig. 4. Een radioteleskoop
