AANDACHT VOOR
VERBETERING
ONTEIGENINGSPROCEDURE
Bij de Tweede Kamer is thans door de minis
ter van justitie als eerste ondertekenaar inge
diend een wetsontwerp tot wijziging van de
onteigeningsprocedure. Blijkens de memorie
van toelichting, ondertekend door o.a. de mi
nister van landbouw en visserij, beoogt het
wetsontwerp een versnelling van de onteige
ningsprocedure, in zowel het administratieve
als het gerechtelijke stadium. Het opent met
name de mogelijkheid om de eigendomsover
gang eerder in de procedure te doen plaats
hebben, dan nu het geval is. Het tijdstip dat
beslissend is voor de schadeberekening komt
daardoor vroeger te liggen. De kans, dat de
onteigende partij profiteert van prijsstijgingen
die gedurende de schadebegrotingsprocedure
optreden, wordt aldus vermeden. Anderzijds
houdt het wetsontwerp onverminderd vast aan
het beginsel, dat de werkelijke waarde wordt
vergoed, d.w.z. de waarde ten tijde van de
ontneming van de eigendom.
Voornaamste wijziging in de administratieve
procedure
Op het ogenblik moet een uitgewerkt, door de
raad voorlopig goedgekeurd onteigeningsplan
voor iedereen ter inzage worden gelegd. Belang
hebbenden kunnen dan bezwaren indienen bij
het gemeentebestuur. Vrijwel altijd gaat het
hier om onteigening ten behoeve van de uit
voering van een bestemmingsplan. Het ontwerp
stelt voor, dat in bepaalde gevallen t.b.v. deze
uitvoering tot onteigening kan worden over
gegaan, zonder dat eerst een onteigeningsplan
ter visie moet worden gelegd.
Vereist is dan wel, dat het bestemmingsplan
duidelijk aangeeft, welke onderdelen van het
plan voor onmiddellijke realisering in aanmer
king komen. Daartoe wordt een wijziging voor
gesteld in de Wet op de Ruimtelijke Ordening.
Wijst een bestemmingsplan op grond daarvan
de onderdelen aan die in de naaste toekomst
verwerkelijkt moeten worden, dan is het niet
nodig die vraag bij de administratieve onteige
ningsprocedure nog eens te bezien. Voor deze
aanwijzing komt alleen in aanmerking grond,
waarvan het gebruik afwijkt van de bestem
ming welke het plan daaraan geeft. Ook deze
mogelijkheid waarvan de gemeente overi
gens geen gebruik hoeft te maken zal een
behoorlijke tijdwinst kunnen opleveren, zonder
dat aan de belangen van de burgers te kort
wordt gedaan. Met die belangen wordt al ter
dege rekening gehouden bij het vaststellen van
het bestemmingsplan.
Voornaamste wijziging gerechtelijke procedure
De voornaamste wijziging in de gerechtelijke
procedure heeft ten doel de mogelijkheid te
openen dat al in een vroeg stadium, voordat
de rechtbank over de verschuldigde schade
loosstelling uitspraak heeft gedaan, de eigen
dom van het ter onteigening aangewezen goed
overgaat op de onteigenende overheid. De over
heid kan namelijk bij de dagvaarding een ver
vroegde uitspraak over de onteigening vorde
ren. Zodra dat vervroegde onteigeningsvonnis
gewezen is, kan de onteigenende partij het
goed doen overschrijven in de openbare regis
ters en aldus de eigendom van het te onteigenen
goed krijgen. Voorwaarde is hierbij wel, dat
de overheid aan de burger een belangrijk voor
schot op de achteraf definitief toe te kennen
schadevergoeding heeft uitbetaald. Dat voor
schot wordt door de rechtbank vastgesteld.
Zijn partijen het eens over de hoogte van het
voorschot, dan conformeert de rechter zich
daaraan. Zijn ze het niet eens, dan bepaalt de
rechter het voorschot op 90% van het bedrag,
dat de onteigenaar als schadeloosstelling aan
biedt. De praktijk wijst namelijk uit, dat de
onteigenende overheid zeer wel in staat is
een redelijk aanbod te doen. Ingeval het aanbod
kennelijk onvoldoende is, kan de wederpartij
verhoging van het voorschot aan de rechter
vragen.
De nieuwe regeling omtrent de vervroegde uit
spraak over de onteigening zal voor alle be
trokkenen een aanmerkelijke verbetering zijn,
vergeleken met de bestaande mogelijkheid van
voorlopige inbezitneming, die immers ten uit
voer kan worden gelegd zonder enig voorschot
op de schadeloosstelling.
De voornaamste voordelen van de nieuwe rege
ling zijn:
de burger krijgt aanstonds een geldbedrag
in handen;
de overheid krijgt nu eerder de eigendom
en kan met het oog op uit te voeren be
bouwing hypothecair krediet op de voor
onteigening aangewezen grond krijgen;
het moment waarop de waarde van het ter
onteigening aangewezen goed wordt ge
taxeerd, wordt naar voren verlegd; de duur
van de gerechtelijke onteigeningsprocedure
oefent geen invloed meer uit op de door de
overheid te betalen prijs.
De versnelde procedure is facultatief. De ont
eigenende partij kan ook de gewone procedure
170
