Het gebruik van de Taylor-Hobson kijker
In Westerbork is verschillende keren gebruik
gemaakt van een Taylor-Hobson kijker. Aan
dit instrument zijn verschillende voordelen ver
bonden, nl.:
1. met behulp van verschillende uitrustings
stukken kan het voor verschillende doel
einden worden gebruikt. Staand als water
pasinstrument en liggend op tappen als op
tisch lood.
2. Het is scherp te stellen voor iedere afstand.
3. Door een prisma in een draaibare kop
kunnen er vlakken loodrecht op een ge
geven lijn mee beschreven worden.
4. Door een prismastelsel kunnen afwijkingen
van beschreven vlakken aan het instrument
worden afgelezen.
Het instrument is gebruikt bij de y-metingen
van het centraalfacet, aangezien de afstand te
kort was voor de gebruikte waterpasinstrumen
ten Wild NAK2 en Zeiss Ni2.
De Taylor-Hobson kijker heeft een belangrijke
functie als optisch lood vervuld bij de afstelling
van de pennen van de mal op de juiste maat
naar de oorsprong. De belangrijke buitenste en
middelste pennenringen zijn geheel met het in
strument gesteld (afb. 13). Een schietlood, zo
als bij de reflector, is hier niet gebruikt. De
tussenliggende pennenringen zijn met speer-
maten afgesteld.
Enige resultaten
De y-meting is ongeveer op 0,2 mm nauwkeu
rig. Dit is een klein bedrag. De omstandig
heden waren dan ook zeer gunstig: geen weers
invloeden, constante temperatuur en afstanden
kleiner dan 12 m.
De positie van de plaatjes op de vloer is
binnen 0,1 mm bekend, terwijl de fout in de
contourmal te verwaarlozen is.
De grootste fout treedt op in de aflezing van
het nooit geheel stil hangende schietlood op de
maatlat. Vooral bij een draadlengte van 4,5 m
aan de buitenrand van de reflector.
Door een aantal slingeringen waar te nemen
kon op 0,5 mm afgelezen worden. De bij de
gemeten x behorende theoretische y krijgt daar
door een onzekerheid tussen vrijwel nul in het
midden van de reflector en 0,4 mm aan de
rand. Bij steekproeven met onafhankelijk her-
228
11. Boogmal-maatlat-schietlood.
£y(mm)
-3 -2 -1 0 X 2 3
in de mal
Op steunpunten
12. Histogram van de verdeling van de by.
13. De Taylor-Hobson kijker liggend op tappen.
