.itYf
t>wgg
'"S*
periode, een platkaart. De graadvelden zijn
kwadraten; de meridiaan- en parallelcirkels
hebben dezelfde lengte als de evenaar. Als
nulmeridiaan is gekozen de meridiaan van het
eiland Santiago (Kaapverdische groep). Bij
Martinus Nijhoff is dit belangrijke stuk door
Dr. F. C. Wieder in 1927 in facsimile-druk uit
gegeven. Als oude uitgever is Joh. Bapt. Vrient
vermeld.
P.'s projectie was voor de niet-ontwikkelde
zeeman gemakkelijker dan de veel betere
Mercator-projectie met de naar de polen
toe wassende breedtegraden. Hij leverde
echter origineel werk en maakte een goed ge
bruik van de toenmaals beter bij-de-tijdse bui
tenlandse kaarten. Hij had nog een onvolledige
voorstelling van de wereld, maar hij had dat
gemeen met grote geografen als Gastaldi en
Mercator. Later heeft hij wel kaarten in de
Mercator-projectie uitgevoerd (1595), althans
aan zeelieden meegegeven. Ook anderen gaven
kaartmateriaal uit in wassende graden. Van
Hondius weten wij dit o.m. uit het voorwoord
van Wright in zijn „Certaine Errors van 1599
(Hondius had gebruik gemaakt van Wright's
nog niet gepubliceerde tabellen).
Voor de samenstelling van zijn in 1599 ver
schenen „Geogr. en Hydrogr. kaerte der gan-
sche Werelt" gebruikte hij als basis de ver
zameling kaarten, die hij in 1590 kocht te Lis
sabon van de kosmograaf Bartholomeo Laso,
ook vormden die de bronnen voor zijn wereld
kaart van 1592.
Evenals Jodocus Hondius en Willem Blaeu
heeft ook Plancius een losse wandkaart ver
vaardigd, nl. van Azië. Hoogstwaarschijnlijk
werd er voor hem, door Baptista a Doetechum,
ook zo'n kaart van Europa gegraveerd. Na zijn
wereldkaart vervaardigde hij de oudste Neder
landse zeekaarten van buitenlandse kusten. Men
vindt die nog niet in Waghenaer's atlassen. Ze
zijn mogelijk te dateren tussen 1592 en 1594.
Tijdens de 2e reis naar Indië onder Jacob
Cornelis van Neck hadden de schepen elk twee
stel kaarten aan boord. Van de 21 paskaarten,
op die reis gebruikt, zijn er nog acht bewaard
gebleven. Hoewel de naam van Plancius er niet
op voorkomt, stemmen ze overeen met werk
uit deze tijd, dat zijn naam wel draagt, zoals
bv. kaarten van Frankrijk en Italië. Een aanwij
zing dat het P.'s werk is, mag men ook zien
in het feit, dat ze alle zijn gedrukt door Cor
nelis Claesz en gegraveerd door de van Doe-
tecums, maar meer dan een aanwijzing is dit
niet.
170
Ml RMH0ME5 URBfcS OWiU M UVA US. '5/^|
k.d -uiittj! .vjtwmm Kwntw I.J in Acta t Bptm ,mH*
L Aj-.WV.Jnmw.t« Ajwdyp tkintcgm) »tijtss lul&l'fcy
'-,»w£atttypmmfew». A'U'rfifti.IW. jKjy^
yinm*<yfehiQ|<|
ttx «-•.«-•» .WW* V>r4im£ji**i}l \<W
J,:jte£a - rsw «fw jjjF» /iltrflx* i j '«ijfSJ
intlviz s*£rMr& &tr Pan* list**!* '£XS
4 MVE K R J *JT KI <pj
ii" i j '«ge
<%nii''rr,3
Kaart van Petrum Plancium uit de bijbel van Laurens Jacobszoon, latere uitgave 1612, zijnde een geographische
beschrijvinghe aller landen, steden enz., van welcken vermeit wordt in de Handelingen ende Sendbrieven der Aposte
len. Gedruckt te Amsterdam bij Jan Evertsz. Cloppenborch. (Foto van Ned. Hist. Scheepvaartmuseum, Amsterdam.)
De oorspronkelijke uitgave is van 1590.
