De direct op het werk gerichte introductie le
vert over het algemeen weinig problemen op,
daar hier zaken aan de orde komen die nogal
voor de hand liggend zijn. Bv. kennismaken
met collega's, oriëntatie in de diverse afdelin
gen waarmee samengewerkt wordt en de in
structie en eventuele begeleiding in het werk.
De informatie over en de confrontering met
het bedrijf als totaliteit komen in veel gevallen
helemaal niet tot zijn recht. Blijkbaar wordt
dit niet als essentieel ervaren. Evenwel laten
de zaken die in de loop van dit artikel aan
de orde zijn geweest, toch duidelijk zien dat
dit betrokken raken bij de grote lijnen wel van
belang moet worden geacht. Dat de nieuweling
duidelijkheid moet krijgen over bestaande ver
houdingen en verantwoordelijkheden die direct
betrekking hebben op zijn werksituatie behoeft
verder geen betoog, Veel moeilijkheden worden
voorkomen door duidelijkheid.
Vormingswerk in bedrijfsverband
Om het in het begin van het artikel genoem
de bewustmakingsproces op gang te brengen
en te stimuleren biedt het vormingswerk in
bedrijfsverband mogelijkheden. Vanuit dit vor
mingswerk kunnen dan de nodige stimulansen
uitgaan naar het bedrijf. Er kan een discussie
op gang gebracht worden.
Het zich zijn situatie bewust worden, het ver
krijgen van kritisch inzicht en daardoor een
kritische opstelling en het aangeven van we
gen via welke eventuele noodzakelijke veran
deringen worden geïntroduceerd en geëffectu
eerd, zijn de belangrijkste doelstellingen van dit
soort vormingswerk.
Het is een verheugende ontwikkeling dat veel
bedrijven, ook in de overheidssector, de nood
zaak gaan inzien van dit vormingswerk en er
ook de nodige ruimte aan trachten te geven.
Technische opleidingen
Naar mijn mening zou er binnen de technische
opleidingen (in het bijzonder de HTS) aan de
hiervoor aangehaalde onderwerpen ruimere
aandacht moeten worden gegeven.
Het is echter niet voldoende als dit bestaat
uit het overbrengen van slechts theoretische
kennis in het vak mens- en maatschappij. Er
zal binnen de opleiding ruimte gegeven moeten
worden om democratische omgangsvormen te
beoefenen. Het zou geheel in het lesprogram
ma geïntegreerd kunnen zijn. Die democratische
instelling, die nodig is in de werksituatie
straks, kan op deze manier worden geleerd.
Als iemand tijdens de opleiding dagelijks
wordt geconfronteerd met een autoritaire ge
zagsstructuur zal men straks in de praktijk niet
van hem kunnen verwachten dat hij plotseling
democratisch zal gaan optreden tegenover zijn
ondergeschikten. Dit onderwerp is vrij uitge
breid aan de orde geweest op de NLF-studie-
dag 1970 aan de TH te Delft. (De geodeet in
perspectief).
Naast deze „mentaliteits-kwestie" is het natuur
lijk van belang dat aanstaande leidinggevenden
enige kennis en inzicht verkrijgen op het ge
bied van modern personeelsbeleid.
Slotopmerkingen
Het zal duidelijk zijn dat in dit artikel is ge
tracht, vele facetten die betrekking hebben op
de werksituaties (met name in de landmeet
kunde) in directe of indirecte zin, te belichten
en wellicht een oplossing te geven voor de
problemen die zich voordoen. Het is niet zo,
dat de visie die naar voren is gekomen betref
fende de besproken onderwerpen, geheel nieuw
is. Vele jaren geleden heeft men al weten
schappelijke onderzoekingen op dit gebied ge
daan en reeds toen zijn conclusies getrokken.
Wel nieuw is, dat juist in deze tijd de aange
sneden onderwerpen vele tongen in beweging
brengen. De drang om deze maatschappij de
mocratischer in te richten is er bij velen. Men
zal binnen de bedrijven en diensten ook over
tuigd moeten raken van de idee, dat als we de
zaken goed willen laten verlopen, recht doende
aan de menselijke persoonlijkheid, er op een
democratische manier leiding moet worden ge
geven op- alle niveaus. Is men hiervan niet
overtuigd en wil men koste wat het kost, de
eventueel bestaande autoritaire gezagsstructuur
handhaven, dan zal men rekening moeten hou
den met het blijven optreden van negatieve ge
volgen die hieraan inherent zijn.
Dit heeft een beschouwing willen zijn waarin
visies naar voren zijn gekomen. Deze zijn ont
staan door het kennisnemen van literatuur
over o.a. menselijke verhoudingen en maat-
schappijvorm. De hierdoor verkregen inzichten
zijn getoetst aan de bevindingen en ervarin
gen in de praktijk. Aan de hand daarvan is de
inhoud van dit artikel ontstaan. Met nadruk
wordt nog opgemerkt dat het waarnemen en
conclusies trekken in de praktijk van grote in
vloed is geweest op de meningsvorming.
Een eventueel uitvloeisel van dit artikel zou
kunnen zijn dat u wilt reageren. Misschien kan
er discussie ontstaan. De redactie stelt hiervoor
graag ruimte beschikbaar.
329
