Over koopakten en
III)
W. Koop mans, oud-ambtenaar van het Kadaster te Utrecht
De Midden-Assyrische wetten
De z.g. Midden-Assyrische wetten, vroeger ge
dateerd in de periode tussen de regeringen van
Ashur-nirari III (1501-1473 v. Chr.) en Tu-
kulti-minurta (1255-1218), maar in werkelijk
heid stammende uit de regeringsperiode van
Tiglathpileser I ca. 1133-1107, komen met 116
artikelen voor op 9 tabletten. Zij zijn door een
Duitse groep tussen 1903-1914 gevonden in
Qalcat Sjarqat, een ruïneheuvel, waaronder het
oude Assur ligt. De inhoud heeft overwegend
met vrouwenrecht te maken en dan vooral
gehuwde vrouwen anders dan b.v. de Ham-
murabi-wetten, waar zeer vele artikelen begin
nen met "sjumma awelum" „wanneer een
man" of: „wanneer iemand").
Het tablet B in deze collectie bevat bepalingen
ter bescherming van het grondbezit; het han
delt in hoofdzaak over onroerend goed. De be
roemde rechtshistoricus Koschaker schrijft dat
het hier vooral gaat om interpolaties, toevoegin
gen en veranderingen in een bestaande tekst,
met een duidelijk aanvullend of verklarend ka
rakter. Er is overeenkomst met de codex Ham
murabi.
Ook hier bestond het leenstelsel. M.b.t. de ver
koop van onroerend goed is §6 vermeldens
waard. Wij vernemen in dit artikel voor het
eerst iets van het bestaan van een kadaster waar
ieders grond- en huizenbezit nauwkeurig gere
gistreerd stond. Ook de Assyrische overheid
beschermde en beveiligde het eigendomsrecht
goed.
Er zijn hierop variaties. Men vergelijke b.v. bo
venstaande bepalingen met die omtrent actes-
de-command, voorkomende op een tablet uit de
Nieuw-Babylonische tijd, bewaard in het Brits
Museum te Londen.
Op vernieling van onroerend goed stonden zwa
re straffen (par. 7). Behalve dat de waarde van
het huis moest worden vergoed, werd de awelu
vijfmaal met roeden gegeseld en moest hij een
maand dwangarbeid verrichten (voor de ko
ning!).
Omtrent grensschending bepaalt par. 8 dat een
awelu bij schending van de grenzen van het
belangrijkste stuk grond van zijn buurman (d.i.
het stuk van de oudste zoon), als zijn schuld is
aangetoond, 1/3 deel grond meer moet af-
par. 6: Voor hij de grond (met) het huis (er op)
door koop zal verkrijgen, moet hij de zaak door de
heraut in de stad Assur (als de eigendom daar is
gelegen), driemaal gedurende een volle maand bekend
laten maken; (of) hij zal het hem laten omroepen,
driemaal achtereen, in de volgende bewoordingen: ik
wil mij door koop de grond en het huis van X, zoon
van Y, binnen de muren van deze stad, verwerven.
Laat ieder, die hierop eigendomsrechten meent te
hebben, met zijn bewijsstukken voor de dag komen,
ze aan het registratiekantoor tonen, zijn aanspraken
geldend maken, een duidelijke titel produceren en het
zijne in bezit nemen. Zij, die hun stukken in de loop
van deze volle maand aan mij getoond hebben, ter
wijl er nog tijd over is om het niet te vergeten, en ze
(daarna) bij de registratie hebben gedeponeerd, zo
een persoon heeft zijn rechten op de grond veilig
gesteld en zal hem in bezit nemen.
Als de heraut zijn proclamatie in de stad Assur heeft
doen uitgaan, zal één van de ministers (die) voor de
koning (staat), met de stadssecretaris, de heraut en
's konings ambtenaren van de registratie samenkomen
als hij in een andere stad een stuk grond en een
huis wil kopen, zullen daar de burgemeester en drie
oudsten van de stad samenkomen en zullen de
heraut een afkondiging laten doen: „zij zullen hun
tabletten schrijven en afleveren, met deze titel er op:
"gedurende een volle maand heeft de heraut driemaal
achtereen zijn oproep gedaan". Hij die in de loop van
deze maand geen akte heeft geproduceerd en bij de
registratie neergelegd, verliest (hiermede) al zijn rech
ten op grond en huis; zij zijn thans het eigendom ge
worden van hem die de oproep door de heraut heeft
doen geschieden. Zij zullen drie tabletten met de in
houd van de door de heraut gedane afkondiging, ten
behoeve van de rechters, laten uitschrijven; één tablet
zal bij de registratie gedeponeerd worden
98
