de stad Nuzi in het koninkrijk Arrapha. De
Midden-Assyrische teksten zijn ongeveer uit
dezelfde tijd als deze, dus uit de periode tussen
de regeringen van Ashur-Ninar III (1501-1473)
en Tukulti-Ninurta I (1255-1218). In tegen
stelling tot de Babylonische documenten op za
kelijk gebied, die veelal transacties inhouden
behandeld van uit het gezichtspunt van de tem
pel, bieden deze Nuzi-tabletten voornamelijk
stukken uit familie-archieven en behandelen
meestal particuliere zaken. Het huis van een
zekere Tehip-tilla leverde alleen al honderden
tafeltjes die vier, waarschijnlijk vijf generaties
bleken te omvatten. De naam komt ook voor
op de lange lijst van de eigenaren van zegels
(zegelstempels), van welke er 1000 zijn afge
beeld in „Seal impressions of Nuzi" van Edith
Porada, Ph. D, opgenomen in de Annual of the
American Schools of Oriental Research, vol.
XXIV, New Haven 1947.
Wij vinden hier o.m. vele koopcontracten, die
over een honderdjarige periode lopen, maar
geen ondubbelzinnige voorbeelden van verko
pen van onroerend goed. Wel echter zijn er ver
scheidene adoptie-documenten. Die veelheid
kwam enkele onderzoekers vreemd voor. Bij na
der onderzoek bleken dit veeleer verkopen te
zijn, ingekleed als adoptie-contracten. Het on
roerend goed is, in tegenstelling met de echte
adopties, gedetailleerd omschreven, terwijl ook
enkele clausules in de tekst uitstekend passen in
een overdracht, maar ongebruikelijk zijn in een
adoptie-contract.
Van de ca. 1200 vóór de oorlog gepubliceerde
teksten hebben 500 betrekking op overdracht
van onroerend goed in de een of andere vorm.
Deze 500 vormen dus het bronnenmateriaal
voor onze studie. Niet meer dan ruim 100 ervan
geven voldoende inlichtingen om ons van nut
te zijn. Wij vinden daarbij leningen met als
dekking onroerend goed, ruilingen, huwelijks
contracten met overdracht van akkers, verkoop
adopties onder algemene naam van "overeen
komst" en schenkingen, die meer lijken op ver
kopen. Koschaker en Speiser betitelen de over
eenkomsten als "security transactions". Ko
schaker ziet het zo, dat door een zekere modifi
catie van het feodale systeem, ondanks het
verbod van verkoop volgens de letter van de
wet, deze "verkopen" op de manier van "adop
tie" toch legaal mogelijk worden gemaakt. (Vol
gens een publikatie in Harvard Semitie Series
V, 76» „the only sanctioned method of transfer
was formal adoption in cases where the law of
arheritasee did not operate automatically"). In
wezen was toen immers alles eigendom van de
koning!
Van de 100 voldoende goed bewaarde tablet
ten met transacties kennen wij de oppervlakte
van de overgegane eigendom en de betaalde
prijs in artikelen van allerlei soort, artikelen
waarvan de waarde met redelijke zekerheid
vaststaat. De meeste (90) heten marutu (adoptie
van zoon), maar het zijn vrij zeker overdrach
ten van vastgoed. Zo bevat N 591 in 5 regels
een verkoop, waarbij Maniya en Paliya, zoon
van Naga, 2 imer grond verkopen aan Tehib-
tilla voor 12 shekels zilver per imer. In een lijst
komen 14 verkopen voor. Elk van die trans-
akties beslaat 6 regels per verkoop N 560).
Hier zijn geen getuigen vermeld. Wel is dit het
geval met N 253, een lijst van grondruilingen.
Er zijn 71 leencontracten, die betrekking heb
ben op vastgoed in Nuzi (van deze geven slechts
17 volledige inlichtingen omtrent oppervlak,
geldigheidsduur en prijs in goederen of geld,
waarvan de waarde bekend en dus vergelijkbaar
is). In 17 gevallen, ruilcontracten betreffende,
is een vereveningsbedrag vermeld, hoewel de
geruilde goederen dezelfde waarde lijken te
hebben. In 30 gevallen blijkt het geruilde te lig
gen tegen (of dichtbij) het eigendom van één
der partijen. Beide partijen kregen, evenals dat
in Babylonië het geval was, een tablet. Wij
kennen uit een van de teksten de duidelijke zin
snede: „de tabletten van hun ruiling zijn in hun
handen (zie: H. Ranke, "Bab. legal - and busi
ness documents I Dyn" in: University Pensyl-
vania, serie A, vol. VI (1906).
Wij geven hieronder een voorbeeld van een
verkoop-adoptie-contract:
Het aantal getuigen is ongelijk. De tablet werd
volgens mededelingen in een akte opge
maakt na de proclamatie (zie hiervóór).
Zeer weinige Nuzi-contracten zijn gedateerd en
dan nog gebaseerd op plaatselijke burgemees
ters of op onbekende heersers.
101
Het tablet van adoptie behorende aan Kuzu, de zoon
van Karinishe: hij adopteerde Tehip-tilla, de zoon van
Puhishenni. Als zijn aandeel (van zijn vastgoed) gaf
Kuzu aan Tehip-tilla 40 imers (180 acres) land in het
district Iphushshi. Als er voor het land een eiser is
(opdaagt), moet Kuzu het vrij maken en het terug
geven aan Tehip-tilla. Deze geeft in ruil aan Kuzu
1 mina zilver als honorarium. Hij die fraudeert (zijn
verplichtingen niet nakomt) moet 2 mina's zilver en
2 mina's goud betalen.
(Volgen de namen van 14 personen en de tabletschrij
ver als getuigen, ieder voorafgegaan door zijn „teken")
(Hierna volgen de namen van 2 der getuigen, een an
der persoon en de schrijver, ieder voorafgegaan door
"Het zegel van"
