Een ander voorbeeld van zo'n "garantiepaal"
is het volgende opschrift:
Omdat men in Athene niet de registers kende,
waarin verkopen werden overgeschreven, c.q.
uitgetrokken, plaatste men grenstekens als aan
duiding dat zo'n terrein tot het publiek domein
behoorde of dat het een heiligdom of graf was.
Deze procedure werd reeds ten tijde van Solon
(640-560 v. Chr.) toegepast.
Bronzen tafels met de Lex Julia (46) van Caesar
In Herakleia, een stad in Zuid-Italië (gesticht in
432 v. Chr. en bekend door de Pyrrhus-over-
winning op de Romeinen) vond men in 1732
twee bronzen tafels in de bedding van de Sa-
landra bij Pistizzo. Op de rugzijde van de ene
staat: LEX Julia municipalis. Het bevat regel
matig schrift in het Dorische dialect. De stuk
ken bevinden zich in het museum te Napels.
Zij zijn uitvoerig besproken door Mattaire, Kai-
bel en Kirchhoff. Tafel I bevat het kadaster van
de terreinen van Dionysos en de beschrijving
van de vijf delimitateurs. Zij zeggen op de tafel
te hebben gebracht het resultaat van hun grens
bepaling der heilige terreinen de afpaling,
de landmeting en verdeling, uitgevoerd overeen
komstig het besluit van het volk van Herakleia,
genomen in een voor dit doel uitgeschreven
vergadering. De tekst zegt verder: "wij hebben
de gronden gemeten, beginnende bij de weg die
leidt naar Pandosia en die de heilige terreinen
scheidt van het particuliere territoir, tot aan de
weg die dient als grens tussen de terreinen van
Dionysos en die door Conéas, zoon van Dion,
bezeten. Wij hebben deze gronden in 4 stukken
verdeeld: het eerste stuk strekt zich in de lengte
uit langsDe meting gaf als resultaat:
bewerkte gronden 201 schenoi, struikgewas 1,
braakland of bos 646y2 schenoi. Het tweede
enzTotaal-generaal: bewerkte grond 1095
sch., struiken, braakland en bos 2225 sch.
Voor Dionysos hebben wij (terug)gevonden
7381/2 sch. Daartoe hebben wij 30 dagen ge
ageerd tegen diegenen, die zich het heilige ter
rein hadden toegeëigend. Wij hebben er de vol
gende grenstekens (palen) gezet: Eén paal (no.
1) op de weg naaréén paal (no. 2) op
Al deze palen staan in een rechte lijn;
die geplaatst langs de wegkant naast het heilig
dom dragen de inscriptie: Heilige grenspaal van
het territoir van Dionysos; die op particulier
terrein het woord: Contra-grenspaal. Voor de
weg hebben wij 20 voet gelaten, enz. enz
Na een opgave van het totaal aantal geplaatste
palen volgen de uitvoerige contracten, gesloten
met de personen, aan wie de stukken in huur
(of pacht) zijn gegeven.
Tafel II beschrijft het kadaster van de terreinen
van Athéna Polias. De beschrijvingen zijn vrij
wel gelijk aan de hierboven genoemde. Er zijn
plattegronden van getekend.
Genoemde tempels, die onder bescherming
stonden van de Staat, zoals de Staat onder be
scherming stond van de goden, moesten op den
duur veel grond afstaan ten behoeve van de
aangrenzende eigendommen.
De schenoi (30 passen) was 33 m, de pas 1.10
m en de voet 0.275 m. Bij deze metingen treden
voor een deel dezelfde landmeters op.
De wet van Gortyna
(in 1884 gevonden in tempelmuur) uit 475 v.
Chr.
De inscriptie, gegrift in een muur, op de lin
keroever van de Lethaeos (Kreta), die de stad
doorsnijdt, handelt voornamelijk over het recht
m.b.t. de slaven. Voor wat onroerend goed be
treft beperken deze wetten zich tot het geven
van regels bij de verdeling van erfenissen.
Ontwikkeling van de verkopen volgens de pa
pyri uit Griekenland en Grieks-Egypte
Uit de onnoemlijk vele vondsten kan men vrij
veel afleiden uit het dagelijks leven in juridische
zin, zelfs zoals zich dat enige duizenden jaren
geleden voordeed. Voor de kennis van het
Griekse recht zijn vooral belangrijk de papyri,
daterend uit de periode der Ptolemeeën; die
uit de Keizertijd geven onbetaalbare inlichtin
gen omtrent de kennis van het provinciale recht.
Van de koopakten zullen wij in de eerste plaats
de vorm bekijken. De geschiedenis van de ver
kopen in de tijd van de farao's is sterk verwe
ven met de strijd tussen de rechtsgevoelens van
de toenmalige bewoners en de ideeën, geïmpor
teerd uit Assyrië en Chaldea. Toen de laatste
farao's een behoorlijk rechtssysteem hadden
uitgewerkt, kwam het Hellenisme, dat langzaam
aan doordrong tot het hart van het oude Egyp
te. Veel documenten uit het rechtsleven van de
tijd der farao's kennen wij niet, maar de enkele,
die voor ons gespaard zijn gebleven hebben ons
wel een algemeen inzicht gegeven in hun instel
lingen en gewoonten.
(wordt vervolgd)
129
"Horos van een terrein dat bestemd is als garantie
voor Képhisophon, zoon van Théaetétos van Epiké-
phisia."
"Teken van een terrein en een huis verkocht met het
recht van wederinkoop aan Hieromnémon van Halae,
500 drachmen, volgens het contract gedeponeerd bij
Lysistratos."
