TELEX TERMINAL
door A. Kranendonk,
senior systeemanalist bij de DIV (Dienst Informatie Verwerking).
Als de vergelijking die in de titel van dit verhaal
tot uitdrukking wordt gebracht, voor u een ver
gelijking met twee onbekenden is, dan kan het
volgende dienstig zijn tot beter begrip:
Een telex is een van de PTT te huren apparaat
waarmee berichten kunnen worden overgeseind
en ontvangen. Deze berichten kunnen worden
ingetikt op een toetsenbord en verschijnen zo
wel bij de verzender als bij de ontvanger op
papier. Verder is er de mogelijkheid om het
zelfde via ponsband te doen, d.w.z. men kan
een van te voren klaargemaakte ponsband in
lezen en zo de (eventueel op hetzelfde appa
raat) ingeponste boodschap verzenden. Ook kan
tijdens het ontvangen van een telexbericht de
ponsband meelopen, waardoor dit bericht niet
alleen op papier verschijnt, maar ook in pons
band wordt geponst.
Een terminal is (in de computerwereld) een
apparaat waarmee men op afstand gebruik kan
maken van een computer. Zo kan men bijv.
bij de TH Delft overal schrijfmachine-achtige
apparaten zien staan, door middel waarvan
studenten rekenopdrachten geven aan het grote
computersysteem in het hoofdgebouw. Iedere
gebruiker krijgt daarbij de indruk dat hij deze
computer exclusief tot zijn beschikking heeft.
V oorgeschiedenis
Sinds 1968 biedt de Meetkundige Dienst van
de Rijkswaterstaat aan door het gehele land
verspreide diensten de mogelijkheid om via hun
telex gebruik te maken van een aantal voor hen
aantrekkelijke computerprogramma's.
De invoergegevens (invoerdata) voor deze pro
gramma's zendt men als telexbericht naar Delft.
De operateur aldaar laat de reeds eerder ge
noemde ponsband meelopen, scheurt deze af
als het bericht beëindigd is en gaat er mee naar
de computerkamer. Daar zoekt hij het verlang
de programmabandje, laat dit door de computer
inlezen en samen met de invoergegevens ver
werken. Het programma produceert de resul
taten van de berekening ook weer op een pons
band. Deze wordt weer als telexbericht verzon
den naar de klant en de cyclus is rond.
Toen in 1971 de automatiseringswerkzaamhe
den binnen de Rijkswaterstaat gebundeld wer
den in de daartoe ingestelde Dienst Informatie
Verwerking (D.I.V.) en deze dienst de beschik
king kreeg over een Philips P 1400 computer
systeem, was duidelijk dat op deze manier niet
kon worden voortgegaan. Door de tussenkomst
van de operateur en het datatransport via pons
band gaat veel tijd verloren. De moderne ope-
rating-systemen (besturings-systemen) in 3e-
generatie-computers zijn er geheel op gebouwd
om er voor te zorgen dat de computer steeds
van voldoende werk wordt voorzien. Zij heb
ben een zgn. multiprogrammeringssysteem,
waardoor, als het ene programma even moet
wachten (bijvoorbeeld op het aansluiten van
een magneetband) onmiddellijk een ander pro
gramma kan starten. Menselijke tussenkomst
wordt zoveel mogelijk vermeden.
De opgave was derhalve om met de bestaande
telexapparatuur van de deelnemende diensten
directe toegang mogelijk te maken tot de com
puter. Hiertoe werd het computersysteem uit
gebreid met een kleine satellietcomputer, inge
richt als telexconcentrator, die het contact ver
zorgt tussen telexapparaten en het P 1400 com
putersysteem in Den Haag. Dit wat de zgn.
apparatuur- of "hardware" kant betreft. Van
de programmatuur- of zgn. "software" zij-
139
Een telex-apparaat.
