leiding over. Onder zijn bestuur behoorde Ru
bens tot de medewerkers die de inkleding van
zijn werken verzorgden. Hij heeft ook de grote
bibliotheek ingericht, die nu nog in het museum
Plantijn-Moretus te Antwerpen bestudeerd kan
worden.
Balthasar II (16151674) volgde in 1641 zijn
oom Balthasar I op. (Het is aan deze, dat Joost
van den Vondel zijn ode aan de drukkunst
opdroeg).
De zoon Balthasar III (1646—1696) volgde in
1674 zijn vader op. In 1680 confereerde hij
in het Escuriaal te Madrid over het monopolie
van liturgische werken in Spanje en in de Kolo
niën. Hij sprak en schreef goed Nederlands.
In Frankfurt zij bezochten daar steeds de
Messe zien wij hem een bezoek brengen
aan de zoon van Blaeu, die daar ziek lag.
Balthasar IV (16791730) is de laatste van
die naam. Edward Hyacinth Moretus, het laat
ste hoofd van de Plantijn-drukkerijen, stond
in 1876 de gebouwen af aan de stad Antwer
pen. Het werd toen het nu nog unieke museum
Plantijn-Moretus. Antwerpen was al vroeg ook
voor zeevaarders en wereldreizigers een bekend
centrum. Mede daardoor vond men er vele
kaartmakers en drukkers.
Het museum
Enkele bijzonderheden over dit museum mogen
hier niet ontbreken. In 1579 kocht Plantijn de
woning van Martin Lopez. Zijn persen bleven
hier 300 jaar werken. De beruchte Spaanse
Furie kwam vlak daarna. Bij een splitsing be
hield hij de helft, die met de Vrijdagmarkt in
verbinding stond. Een en ander is later sterk
uitgebreid, o.m. met huizen in de tuin met
de namen: IJzeren Passer, Houten Passer, Ko
peren Passer en Zilveren Passer. Balthasar I
kocht in 1620 „het Vosken" in de Heilige
Geeststraat, uitkijkend op de binnenplaats van
de Gulden Passer. De tegenwoordige portiers
woning van het museum is in 1580 door Plan
tijn verworven. Balthasar I heeft de binnen
plaats (hier afgebeeld) haar algemeen bekend
beeld gegeven. Hij was er mee bezig van 1620
tot 1640.
In de 18e eeuw waren zes kleine huisjes tussen
het Plantijnhuis en het marktplein door de
Moretussen gekocht. Hier werd het naar de
Vrijdagmarkt gekeerde voorgebouw in Louis
XV-stijl opgetrokken. In 1865 werd jonker E.
J. Hyacinth Moretus eigenaar van het Plantijn
huis en op 20 april 1876 werd de akte verleden
waarbij de stad Antwerpen eigenares werd voor
1.200.000 Bfr.
Conservatoren waren achtereenvolgens Max
Rooses, Jan Denucé, Maurits Sabbe, Bouchery,
Van den Wijngaard en na 1949 tot nu Dr.
Voet, die ons welwillend verschillende inlich
tingen verschafte.
Behalve de 20000 boeken, die de bibliotheek
bevat, vindt men er de enige Gutenberg-bijbel,
die België bezit, een beroemde lettcrverzame-
ling, 15000 houtblokken, 3000 koperplaten,
15000 matrijzen enz.
Aan de wand in de zaal der aardrijkskunde
hangen de Mercatorkaart (1540) van Vlaande
ren en oude plattegronden van Antwerpen door
Virgilius Boloniensis en Corn. Grapheus (1565),
beide zeldzame exemplaren. Ook bezit het
museum 2 zeldzame globes van Amand-Florent
van Langeren, de Belgische globemaker uit de
17e eeuw.
Een van de koopakten uit die tijd.
Koopakte huis aan de Vrijdagmarkt te Antwerpen.
Wij Lucas de Meere ende Philips Vensels, schepenen
van Antwerpen, maken condt dat voor ons quam
heer Godevaert Sterck, riddere heere van Busynoy
etc., amptman inder stadt alhier. Bekende ende ver-
claerde alzoe jouffrouwe Marie Lopez, weduwe wylen
joncker Anthonis van Dielbeke, heere van Atten-
houen, Item jouffrouwe Ysabeau Lopez, met auctho-
risatie van jonckeren Willeme Hinckaert, edelman
van den huijse ons genadichs heeren des conincx,
heuren manne, ende jouffrouwe Anna Lopez, weduwe
wijlen jonckers Jan de Mol, respectiue bij besetselen
ende met allen puncten van rechte daertoe dienende
ter hooger vierscharen ons genadichs des conincx
alhier rechtelijck uijtewannen hadde tnaerbeschreuen
huijs metten toebehoorten voor tgebreck, te wetene:
de voirs. jouffrouwe Ysabeau Lopez voor tgebreck
van thien duijsent sesse hondert carolus guldenen
ende de voirs. jouffrouwe Anna Lopez voor tgebreck
van thien duijsent ende vijftich carolus guldenen, eens
respectiue ter causen van heurlieden houwelijckgoet
hen bij wijlen Sr Martin Lopez, heuren vadere, toe-
geseet voor hen dote, metten verloope daeraff ver
lopen ende verschenen, mitsgaders oyck van allen
costen, schaden ende interesten naerdere blijekende
bij drije distincte acten van enctien daeraff zijnde
vander daten des vijfthiensten daechs Februarij inden
jaere XVe ende eenentzeuentich stilo braban. ge-
teeckent Battin.
Dat hij comparant, uijt crachte van zijnre voirs. offitie
executerende de vonnissen, daerop geslagen ende ge-
wesen heeft uijt versuecke ende ten laste ende pericle
250
