aan de kaart van Friesland, in 1566 te Venetië
uitgegeven). Van Deventer maakte reeds ge
bruik van de door Gemma Frisius in 1533 ge
publiceerde triangulatiemethode.
In de archieven van Plantijn komt Abraham
Ortelius (15271598) het eerst voor in 1558.
Ortelius woonde in die tijd (nog in 1561) „in
de corte ridderstraat in den gulden herdt", later
in de St.-Michiel Lauwerboom, nu Klooster
straat. Reeds op 20-jarige leeftijd dreef hij een
handel in boeken en men zag hem geregeld op
de Frankfurter Messe, later ook in gezelschap
van Jan Moretus. Aanvankelijk specialiseerde
hij zich in het kleuren en versieren van kaarten,
samen met zijn zuster Anna. Omstreeks deze
tijd hield hij zich op de Frankfurter Messe al
bezig met het verzamelen van kaarten (Hessels).
De oude aardrijkskunde had zijn voorliefde. Hij
schreef ,,Geographia oculus historiae". Zijn
kaartenverzameling Theatrum orbis Terrarum
stelde hij samen in zijn „museum" in Antwer
pen, dat slechts enige huizen verwijderd was
van „de Gulden Passer", alsook de bundel ge
schiedkundige kaarten Parergon (1579) e.a.
Uit brieven van Plantijn aan zijn schoonzoon
mag men opmaken, dat hij een intieme vriend
van de familie Plantijn was. (Plantijn noemde
hem „noster Ortelius" en „onze Ortelius".
Hij heeft zeker veel invloed uitgeoefend op zijn
15 jaar jongere beroepsgenoot Mercator. In zijn
boekentonnen naar Parijs verzond Plantijn ook
pakken voor rekening van Ortelius. Voor Plan
tijn verlichtte Ortelius en bracht op doek voor
namelijk „Angliae" e.a. van Mercator, Univer
salis e.a. van Vopell, Vermandois van Surhon,
Descrittione van Guicciardini, Stedenplannen
en Italië van Gastaldi.
In 1566 komt hij in de boeken van Plantijn
voor met een wereldkaart (voor 9 gulden, 12
st.), Egypte (op linnen voor 3 gld) en Het Pa
radijs (voor 1 gld, 2 st.). Zijn dubbelhart-
wereldkaart uit 1564, van welke Bazel nog een
exemplaar bezit, is waarschijnlijk de eerste van
zijn kartografische bijdragen (8 bladen, N. ge
oriënteerd, 150 x 87 cm). Na 1566 wordt hij
in de archiefstukken „cosmographus" genoemd;
de titel „afsetter van kaarten" verdwijnt. Zijn
Azië-kaart van 1567 kostte bij Plantijn 30 st.
TaaE. *>j
Kt^VIEJCENS A.CHAITOSI DEVS.MVXBVM EORTITVOISE SVA SVSTÏNTAT.
RRVPENTU AiVRE-RNAT, VER1rATEq^xVA II-IVMIXAT VEAtlTE.VIOETE OPERA OONli
Wereldkaart van Hondius. Dit is de nadruk zoals die is verschenen in Theatrum Orbis Terrarum van Abraham
Ortelius. De eerste uitgave is van 1570 (vanaf 1579 gedrukt bij Plantijn).
284
