instrument of theodoliet (zie foto 1). Men stelt
het instrument op zoals men dat gewend is te
doen. De laserbundel, evenwijdig ingesteld aan
de vizierlijn van de kijker, maakt de man achter
de kijker overbodig. De opstelling wordt o.m.
gebruikt bij het aftekenen voor de doorsnijding
van schepen bij reparaties, bij verlengen, en bij
het plaatsen van bouwelementen.
2.4. Lichtvlak
Afhankelijk van het gebruiksdoel kan een
lichtvlak gemaakt worden. Een horizontaal vlak
bijvoorbeeld voor hoogtebepaling en een verti
caal lichtvlak, om een richting aan te geven,
zonder dat men precies aan een bepaalde hoog
te gebonden is. Een dergelijk lichtvlak is op
verschillende manieren te realiseren.
a. Met behulp van een cilinderlens wordt de
lichtbundel in één richting uitgespreid. Op deze
manier krijgt men een lichtsector die, door de
lens te verdraaien, een horizontale of verticale
sigaarvormige bundel geeft. Als het licht wordt
geprojecteerd ziet men een lichtstreep. Een na
deel is dat de lichthoeveelheid wordt uitge
smeerd over een groot oppervlak zodat de licht
intensiteit geringer wordt.
b. Door een draaibare spiegel in de laserbundel
te plaatsen en de spiegel (of een prisma)
snel te laten ronddraaien bestrijkt de bundel een
plat vlak. Op een bepaald punt in dit vlak
wordt de bundel kortstondig gezien, afhankelijk
van de rotatiesnelheid van de ronddraaiende
bundel. Hierdoor krijgt men hetzelfde effect als
bij een vuurtoren. Een voordeel t.o.v. de cilin
derlens is dat de lichtintensiteit constant is in
elk punt van het vlak. Op de plaats van de
waarneming passeert de laserbundel een aantal
keren per tijdseenheid; dit betekent een zekere
vorm van modulatie (aan en uit) voor de waar
nemer. Bovendien kan men ook nog de laser
bundel apart moduleren.
3. Lascrdetectie mogelijkheden
Als detector kan in de eerste plaats gedacht
worden aan het menselijk oog. Maar omdat dit
oog erg kostbaar is en moeilijk dag en nacht
kan functioneren, verdient een elektronisch de
tectiesysteem de voorkeur. Hiervoor zijn bij de
Technisch Physische Dienst enkele ideeën ont
wikkeld.
3.1 Elektronisch hoogtemeetsysteem
In samenwerking met de Meetkundige Dienst
van de Rijkswaterstaat is een elektronische
baak ontwikkeld, die gebruikt kan worden als
hoogtemeetinstrument (zie foto 2). Met dit
instrument kunnen o.a. vlaktewaterpassingen
voor hoogtekaarten en kustlodingen worden
uitgevoerd. Het instrument bestaat uit twee
delen: een ontvanggedeelte, „de baak" en een
met behulp van een draaiend prisma in een
horizontaal vlak bewegende laserbundel. De
voorwaarden waaraan het systeem moet vol
doen zijn:
1. de afstand, waarbij onder normale weers
omstandigheden gemeten moet worden, is mini
maal 50 en max. 1000 m;
2. een meetnauwkeurigheid van 5 cm is vereist;
3. het gewicht en het volume moeten zo klein
mogelijk zijn in verband met de handelbaarheid
in het terrein;
4. het gezichtsveld van de baak moet een hoek
hebben groter of gelijk aan 10 graden;
5. Per minuut dient men minstens één detail
punt te kunnen waarnemen.
Foto 1. Laser, gecombineerd met waterpasinstrument.
304
1
