Tien jaar primair
hydrostatisch
waterpassen
1
door J. H. ten Damme, landmeetkundig ambtenaar A bij de
Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat.
Op 11 augustus 1965 werd 2300 meter loden
buis, gevuld met gedistilleerd water, uitgelegd in
het Noord-Willemskanaal 4 km noord
noordoost van de plaats Vries in Drenthe. Op
dat moment was de aanvang van de vierde
nauwkeurigheidswaterpassing een feit. Het ver
moeden dat een hydrostatische waterpassing
belangrijk nauwkeuriger kan zijn dan een
waterpassing met optische instrumenten, mits de
invloeden van temperatuur, luchtdruk, zon en
maan nauwkeurig worden berekend, is beves
tigd door een proefneming in 1962 in het IJs-
selmeer. Een standaardafwijking van 0,5 mm
per 5 km 0,22 mm per km) is dan haalbaar.
Het is wellicht zinvol, thans een korte uitleg te
geven van het principe. De hydrostatische wa
terpassing is gebaseerd op de wet van de com
municerende vaten. Aan beide einden van een
met vloeistof (water) gevulde slang worden peil-
glazen aangebracht. De vloeistofspiegels in deze
peilglazen liggen in eenzelfde niveauvlak, mits
aan een aantal voorwaarden is voldaan. Ten
eerste moet de vloeistofmassa een ononderbro
ken geheel vormen, er mogen dus geen lucht
bellen in aanwezig zijn, die de communicatie
verbreken. Voorts moet de vloeistofmassa in
rust zijn, de luchtdruk boven beide peilglazen
moet gelijk zijn en de dichtheid van de vloeistof
in de niet horizontale gedeelten van de slang
moet constant zijn. Eventuele afwijkingen van
beide laatste voorwaarden kunnen door hulp
metingen in rekening worden gebracht.
De hydrostatische trajecten zijn geprojecteerd
in onze Nederlandse vaarwegen (i.v.m. de reeds
eerder genoemde invloeden van de temperatuur)
en het transportmiddel voor de loden buis is
een vaartuig.
Het oorspronkelijke plan door Nederland een
ijl netwerk in betrekkelijk korte tijd 2 jaar)
te voltooien bleek niet te verwezenlijken. De
oorzaak lag in de voortdurend toenemende
vraag naar NAP-hoogten van objecten, die
slechts hydrostatisch met de verlangde nauw
keurigheid konden worden bepaald. Dit bete
kende maar al te vaak een extra belasting van
de in hydrostatisch waterpassen gespecialiseerde
technici, die dan ook over het algemeen slechts
de weekeinden thuis konden doorbrengen.
We denken hierbij aan de waterpassingen:
Naar golfmeetpalen in de Nederlandse kust
wateren.
Naar ondergrondse merken 150) op de
bij laagwater droogvallende platen in de
Waddenzee.
Ten behoeve van de Deltawerken in Zee
land.
Naar bijzondere objecten zoals: het licht-
platform „Goeree" (trajecten van 8.9 km -
13.2 km - 15.8 km - 15.8 km en 4.8 km
via golfmeetpalen), het voormalige Rem-
eiland (thans meetpost „Noordwijk" van de
Rijkswaterstaat, 11.6 km), het boorplatform
Penrod 36 in het vak L10 van het Neder
landse deel van het continentale plat (171
km door een gasbuis).
Niettemin nadert de vierde nauwkeurigheids
waterpassing, die thans reeds 10 jaar heeft ge
duurd zijn voltooiing. Het hoofdnet bestaat uit
4 kringen, waarvan de middelste twee reeds
Afbeelding 1.
213
NIVEAU'
