wijl dit voor de voor 1858 uitgegeven grond
wel mogelijk maar niet verplicht is. De eerste
wordt bij de uitgifte direct geboekt en de eige
naar krijgt dan meteen zijn eigendomscertificaat.
Dit certificaat is iets, dat typerend is voor het
Torrenstelsel en het doet verschillen van an
dere positieve stelsels. Het bestaat uit een kopie
van het grondboekblad (een realfolium) en is
van groot belang bij transacties met betrekking
tot onroerend goed. Zonder het certificaat kan
er geen enkel recht op het omschreven onroe
rend goed ontstaan of overgedragen worden.
Het bevat behalve een omschrijving van het
perceel, de daarop betrekking hebbende rech
ten en lasten, eventuele hypothecaire credieten
of mede-eigenaren ook een kaart van het per
ceel met de afmetingen en de ligging ervan.
Het eigendomscertificaat geeft dus aan wie de
eigenaar is van welk onroerend goed. Het
duidt bovendien de bezitter ervan aan als de
eigenaar van het omschreven onroerend goed,
omdat er volgens de wet geen overdracht mo
gelijk is zonder opzending van het certificaat
en de onderhandse akte naar het „register-
book". Omdat zonder certificaat de verkoop
van een stuk grond onmogelijk is, heeft dit tot
gevolg, dat door het overdragen van het eigen
domscertificaat de feitelijke levering geschiedt
zonder dat hiermee de juridische levering
plaatsvindt. Er kan dus een neiging gaan ont
staan om onroerend goed te gaan verhandelen
als roerend goed en dit te vereenzelvigen met
het eigendomscertificaat. Vandaar dat men het
Torrensstelsel ook wel een mobilisatiestelsel
noemt.
De juridische levering vindt plaats door de
overboeking van het perceel op een nieuw blad,
waarvan dan een kopie naar de nieuwe eige
naar gaat als nieuw eigendomscertificaat. Het
oude vervalt dan. Deze overboeking geschiedt
na legalisatie van de handtekeningen en een
kort onderzoek naar het voorkomen van fouten
in de akte. De gegevens voor het opmaken van
de akte worden overgenomen van het eigen
domscertificaat. De geboekte eigenaar wordt
nu de nieuwe eigenaar van het perceel, slechts
de vervreemder kan nog tegen de boeking in
beroep gaan, iemand die voor de vervreemder
eigenaar was kan dit nooit. Omdat het certifi
caat een stuk papier is, dat verloren kan wor
den en ook de legalisatie van de handtekenin
gen niet onfeilbaar plaats vindt, is het mogelijk
voor de eigenaar, die zijn certificaat heeft ver
loren, om een waarschuwing (een z.g. caveat) in
het registerbook te laten plaatsen. Niemand kan
nu te goeder trouw het betrokken onroerend
goed verwerven.
De registrerende instantie is bij het Torrensstel
sel geen rechter maar een ambtenaar (de re
gister general), die slechts registreert en een
summier onderzoek pleegt. Het stelsel is on
volledig, omdat de mogelijkheid bestaat, dat
van voor 1858 uitgegeven gronden geen gege
vens staan geregistreerd en dus ook geen eige
naar bekend is in de registers.
4.2 Negatieve stelsels
Negatieve stelsels komen o.a. voor in Frank
rijk, België, Nederland en Italië. De onder
linge verschillen tussen de stelsels zijn vrij
gering, omdat het allemaal belastingkadasters
zijn en ze ook allemaal voortkomen uit het
door Napoleon ingevoerde kadastrale stelsel
in de door de Fransen bezette gebieden. Als
voorbeeld wil ik het Nederlandse stelsel be
spreken, hoewel hier al in de vorige eeuw
kritiek op is geweest. Daarna zullen in hoofd
stuk 4.3.2 nog de typische kenmerken van
enkele andere negatieve stelsels worden be
sproken.
4.2.1 Het Nederlandse negatieve stelsel
Dit is gebaseerd op het Burgerlijk Wetboek en
in het bijzonder op de artikelen 671 en 1268,
de Koninklijke Besluiten van 1 Augustus 1828
en 8 Augustus 1838 en de jurisprudentie in de
vorm van het door de Hoge Raad gehanteerde
causale stelsel. Lid 1 van artikel 671 zegt: „De
levering of opdragt van onroerende goederen
geschiedt door de inschrijving van de akte in
de daartoe bestemde registers." Deze registers
zijn geregeld in de genoemde Koninklijke Be
sluiten en bestaan uit het dagregister, waarin
het feit van de boeking van de betreffende ak
ten wordt vermeld met enige bijzonderheden
uit de akte en de datum, omdat het elke dag
wordt afgesloten, het overschrijvingsregister
voor akten en het inschrijvingsregister voor
borderellen.
Het overschrijvingsregister bevat door de no
taris opgemaakte kopieën van de voor hem ver
leden akten (art. 671a) met vermelding van
deel en nummer van het dagregister. Het in
schrijvingsregister bevat een van de twee door
de notaris aangeboden borderellen (uittreksels
van de hypotheekakte), eveneens met vermel
ding van deel en nummer van het dagregister.
Behalve deze drie zijn er ook nog andere regis
ters. Deze worden echter alleen gebruikt als
hulpregister voor de kadastrale boekhouding
en het nazoeken van de openbare registers.
288
