Rubliciteits-
stelsels
door Ing. G. J. Vonk
1. Inleiding
In deze scriptie wil ik de verschillende publi-
citeitsstelsels bespreken door eerst een indruk
te geven van de denkwijzen, die aan de registra
tie van onroerend goed ten grondslag kunnen
liggen en van de hoofdindeling, die men bij
publiciteitsstelsels kan maken. Vervolgens
wordt een drietal stelsels besproken: het Duitse
grondboek stelsel, het Australische Torrens
stelsel en het Nederlandse kadaster, die als ken
merkend kunnen worden beschouwd voor res
pectievelijk het positieve, het Torrens en het
negatieve stelsel. Omdat er veel verschillende
stelsels voorkomen1) zullen bijzonderheden van
een aantal andere stelsels besproken worden.
Dit om een breder overzicht te geven van de
mogelijkheden, die er voor publiciteitsstelsels
bestaan. In de laatste hoofdstukken worden de
verschillende stelsels op een aantal punten ver
geleken. Eventuele in de literatuur voorkomen
de kritiek op publiciteitsstelsels is niet behan
deld -), omdat het de bedoeling is een beschrij
ving te geven van de verschillende mogelijkhe
den, die er bestaan voor de registratie van on
roerend goed en deze te vergelijken zonder een
oordeel uit te spreken. Alle stelsels hebben
namelijk hun voor- en nadelen. Wat men als
het belangrijkste beschouwt, hangt af van de
waarde, die men aan registratie hecht.
2. De noodzaak van de registratie en het
ontstaan van publiciteitsstelsels
De behoefte aan registratie van allerlei gege
vens met betrekking tot onroerend goed ver-
toont een nauwe samenhang met de gecompli
ceerdheid en de mate van ontwikkeling van de
maatschappij. Wonen er namelijk veel mensen
op een betrekkelijk klein grondgebied in een
technologisch hoog ontwikkelde maatschappij,
dan heeft dit als resultaat een ingewikkelde sa
menleving met een gecompliceerd netwerk van
relaties en verbindingen. Met als gevolg een
sterk regulerend optredende overheid. Een der
gelijke overheid zal veel maatregelen moeten
treffen in het belang van de burgers (o.a. we
genaanleg, stedebouw, het leggen van leidingen
en aanleg van industrieterreinen) waarbij het
nodig is te weten wie eigenaar is van een be
paald stuk grond. Ook zal er een toenemende
behoefte bestaan aan zekerheid bij de mensen
ten aanzien van hun rechten en aan de bescher
ming van die rechten tegen inbreuk door der
den. Het ingewikkeld zijn van de hedendaagse
maatschappij is dus o.a. het gevolg van de ster
ke ontwikkeling van de techniek en van de
daarmede samenhangende bevolkingsgroei. De
ontwikkeling van de moderne maatschappij
vindt zijn oorsprong rond het begin van de
19e eeuw. In deze periode zijn de grondslagen
gelegd voor de hedendaagse samenleving. Daar
om wil ik een kort overzicht geven van een
aantal ontwikkelingen en hun mogelijke invloed
op de keuze van een publiciteitsstelsel voor de
registratie van onroerend goed.
De periode rond 1800 is de tijd van de opkomst
van het liberale denken, de industriële revo
lutie met al zijn gevolgen voor de maatschappij
en de tijd van de strijd tussen de oude agrari
sche maatschappij en de moderne technologi
sche maatschappij en deze duurt bijna de gehele
19e eeuw.
De opkomst van het liberale denken en van de
industrie veroorzaken gigantische verschuivin
gen in de politieke stelsels van Europa. De
techniek ontwikkelt zich zeer snel met als ge
volg nieuwe rijken, toename van de bevolking
1. Volgens een rapport van het in 1934 te Londen
gehouden Internationale Landmeterscongres 83.
2. Bijvoorbeeld de ramp van Heikamp.
283
