uit Karlsruhe, over automatische beeldverwer
king en interpretatie. Behalve voor militaire
toepassingen zijn deze nog weinig in gebruik.
Men krijgt de indruk dat hier met enorm veel
moeite en kosten dingen gedaan worden die
het menselijk oog veel en veel beter kan, zoals
het herkennen van patronen en vormen. Ge
zien de toenemende werkloosheid lijkt dit een
bedenkelijke zaak. Gevraagd naar praktische
toepassingen kon de spreker alleen de bos-
bouwinterpretatie noemen.
Op donderdag werd een excursie gemaakt naar
de Zeiss-fabrieken in Oberkochen. Op de ver
schillende afdelingen kon men het productie
proces van geodetische en fotogrammetrische
instrumenten volgen.
Vrijdag was een belangrijke dag voor geïnte
resseerden in de automatisering van de foto-
grammetrie. De heer R. Schwebel begon met
een verhaal over computerhulp bij het on-line
kaarteren. De operateur kan b.v. de model
oriëntering laten berekenen, of m.b.v. een dis
play interactief wijzigingen in zijn kaartteke-
ning aanbrengen.
Prof. E. Dorrer uit München ging nader in
op de benodigde software. Een bevredigend in
teractief rekenprogramma vereist zowel inten
sieve programmeerervaring als kennis van de
fotogrammetrie.
Vervolgens gaf de heer G. Krajïcek een over
zicht van de thans beschikbare hardware, van
zakrekenapparaat tot minicomputer.
Als systeem uit de praktijk kwam vervolgens
de heer Kröll van Hansa Luftbild het bij deze
firma ontwikkelde automatiseringssysteem toe
lichten. Alle metingen worden op ponsband
geregistreerd. Een grote moeilijkheid is het
aanbrengen van correcties in deze data. Dit
kan o.a. door de ponsbanden naar ponskaar
ten te converteren en verder met de hand te
wijzigen.
In samenwerking met prof. Boyle (Canada) is
een systeem ontwikkeld, waarbij gebruik wordt
gemaakt van een interactieve display.
Een ander systeem voor semi-automatische
productie van grootschalige kaarten is GEO-
MAP, dat werd gepresenteerd door ir. G.
Heupel van Geomess, Essen. Dit systeem
werkt met een PDP 11/45 met GT40 grafi
sche display (refresh).
Tijdens de discussie merkte prof. Petrie
(Schotland) terecht op dat voor de fotogram-
meter de ideale toestand toch is die waarbij de
benodigde correcties direct kunnen worden
aangebracht, als het model zich nog in het uit
werkingsinstrument bevindt.
De vrijdag werd besloten met een forum-dis
cussie o.l.v. prof. Ackermann over de rol van
de computer in de fotogrammetrie.
Er moet wel onderscheid gemaakt worden tus
sen particuliere bedrijven, die zich vaak niet
eens een computersysteem kunnen veroorloven
en grote instellingen die bij het opzetten van
digitale systemen niet alleen economische over
wegingen maar ook status laten meespreken.
Het forum zag echter zeker toekomst in de
computer, vooral als massageheugens ter be
schikking komen en kaarteersystemen zullen
uitgroeien tot complete informatiesystemen.
Een belangrijke factor is de humanisering van
het werk.
De slotzitting op zaterdag begon met een voor
dracht van prof. Konecny over het „instru
ment van de toekomst", de Analytical Plotter.
Hoewel dit apparaat al in 1958 door Helava
geïntroduceerd werd, was het blijkbaar zijn tijd
zover vooruit, dat het zelfs nu nog weinig in
gebruik is, behalve bij de militairen.
Het gaat om een stereo-plotter die doorlopend
modelcoördinaten zowel naar beeldcoördina
ten als naar tekentafelcoördinaten omrekent.
Daarbij kunnen dan allerlei correcties als ra
diale lensvertekening, filmkrimp, aardkrom-
ming en refractie meegenomen worden. Dat
daarvoor veel geheugencapaciteit en program
matuur nodig is, behoeft geen betoog.
Tenslotte gaf de heer Gottschalk een over
zicht van een aantal nog bestaande problemen
bij de automatische kaartering: Digitaliseren is
tijdrovend en saai (en duur!). Tekenautomaten
zijn te langzaam. Databank-opbouw staat nog
in de kinderschoenen. Foutenverbetering moet
verfijnd worden. Er moeten methoden voor ge
neralisatie en idealisatie gevonden worden. De
oplossing van deze en andere problemen zal
waarschijnlijk qua kosten weinig besparing op
leveren, maar wel in tijd.
Hierna sloot prof. Ackermann de Photogram-
metrische Woche.
A. Kranendonk
GROOTSCHALIGE BASISKAART
„HET BILDT"
Op 22 december 1975 heeft te Leeuwarden op
de Directie van het Kadaster en de Openbare
Register in de provincie Friesland de onder
tekening plaatsgevonden van de eerste over
eenkomst voor het maken van een gedeelte van
de grootschalige basiskaart van Nederland. De
overeenkomst werd gesloten tussen de Staat
der Nederlanden enerzijds en anderzijds het
58
