Ervaringen met de toepassing
van het systeem ATOR in de
ruilverkaveling Westerbork
door Ing. W. Boers, technisch ambtenaar bij het Kadaster en
de Openbare Registers.
Algemeen
Het ATOR-systeem is voor het eerst toegepast
in de ruilverkaveling Westerbork. Daarom wil
len we de ervaringen die we met dit systeem
hebben opgedaan, de revue laten passeren.
(ATOR Automatisering van Toedelings-
Ontwerp in Ruilverkavelingen).
Gebiedsomschrijving
Allereerst, een korte schets van het gebied. De
ruilverkaveling Westerbork ligt in het hart van
de provincie Drente. Het ruilverkavelingsge-
bied, waarin de dorpen Zwiggelte, Elp, Wester
bork en Orvelte liggen, beslaat een oppervlakte
van ongeveer 5.000 ha.
Het hoofddorp is Westerbork. Westerbork is
vooral bekend door zijn grote radiotelescoop.
De telescoop is opgebouwd uit 12 schalen welke
elk een middellijn hebben van 25 meter. Ze
staan alle 12 in een rechte lijn van 1.300 meter.
Westerbork is een brinkdorp met een uit de 14e
eeuw daterende kerk als middelpunt. De toren
spits die voor ons als landmeters het belang
rijkste is, is vanaf grote afstand reeds te zien.
Ook de kerk van Westerbork is niet kunnen
ontkomen aan een van onze vastleggingen.
Ten noorden van Westerbork ligt het zuiver
agrarische dorp Zwiggelte, Het gaat geheel ver
scholen achter de hoge essen die er omheen
liggen.
In het oosten van het ruilverkavelingsgebied
vinden we Orvelte. Orvelte begint landelijk
bekendheid te krijgen als een historisch monu
ment van de landelijke bouwkunst. Door de
jaren heen is Orvelte opvallend gespaard ge
bleven van allerlei vernieuwingen. In 1966 is
er een bestemmingsplan voor Orvelte ontwik
keld om het oude dorpsgezicht te handhaven.
In de ruilverkaveling is in en om Orvelte de
beplanting op de perceelgrenzen zoveel moge
lijk gespaard en waar mogelijk hersteld. De
beslotenheid van het landschap is hierdoor ver
groot.
Het noordelijk gelegen dorp Elp is waarschijn
lijk het oudste van de vier. Ten oosten van Elp,
rond de Elperstroom, vinden we nog een land
schap van kleine schaal. Bij het plan van toe
deling is dit gebied ter grootte van ongeveer
100 ha in z'n geheel toegedeeld aan het Staats
bosbeheer. Hiermede is deze kleinschaligheid
behouden.
Grondsoorten
Het karakter van het landschap binnen het
gebied van de ruilverkaveling, wordt bepaald
door madelanden, ontginningsgronden, esgron-
den en woeste gronden.
In dit oude cultuurlandschap vinden wij hoog
gelegen golvende en kleinschalige oude bouw-
landgronden op de essen nabij de dorpen. De
essen van Elp, Westerbork en Zwiggelte zijn als
vrij aaneengesloten complexen rond de dorpen
gesitueerd, terwijl Orvelte wordt gekenmerkt
door een aantal kleine en verspreid liggende
essen.
In de beekdalen, rond de stroompjes, vinden we
de laaggelegen weilanden op de madelandgron-
den. Tussen deze essen en de madelanden
liggen de ontginningsgronden; dit zijn in cultuur
gebrachte veldgronden. Van deze veldgronden
zijn eveneens aanzienlijke oppervlakten bebost
of als woeste grond blijven liggen. Door dit
samenspel van landschappen heeft het gebied
een aantrekkelijk en gevarieerd karakter.
Doe! van ruilverkaveling
Het doel van de ruilverkaveling is in de eerste
plaats om de landbouw in het gebied weer een
impuls te geven, dit uiteraard met de nodige
voorzichtigheid, zodat het fraaie landschap niet
wordt verstoord.
Inleiding gehouden op 24 oktober 1975 in Utrecht
op het achtste NGL-congres.
137
