Bosatlas
1 OO jaar jong
door drs. W. A. M. van den Dries, stafdocent Bibliotheek- en
Documentatie Academie Sittard, daarvoor medewerker Afdeling
Geodesie van de Technische Hogeschool te Delft.
Inleiding
Er zal moeilijk een bekender onderwijsleermid
del gevonden kunnen worden dan de Bosatlas.
Generaties zijn hiermee opgevoed en hebben
met behulp van de Bosatlas hun rijtjes: Hooge-
zand, Sappemeerin hun hoofd gestampt.
De Bosatlas lijkt er altijd al geweest te zijn,
maar natuurlijk is ook deze Bosatlas ooit voor
het eerst uitgegeven. Dat gebeurde in 1877. Dit
jaar viert men dus het 100-jarig bestaan van
deze atlas. Dit vond plaats op grootse wijze,
door middel van een congres (21 en 22 okto
ber in Utrecht), de nodige publiciteit en de her
uitgave van de eerste editie van de Bosatlas
met bijbehorend Beknopt Leerboek der Aard
rijkskunde (in totaal 48 gulden bij de boek
handel).
Meester Bos en zijn atlas
Wie was nu deze Bos, wiens naam een eeuw
later nog met ontzag wordt uitgesproken?
Pieter Roelf Bos werd in 1847 te Groningen
geboren en was, zoals het Nieuw Nederlands
Biografisch Woordenboek het omschrijft, één
onzer verdienstelijkste aardrijkskundigen. Zijn
vader was onderwijzer en liet zijn zoon de
Rijkskweekschool doorlopen, waarna Pieter
door eigen studie de akten MO Aardrijkskunde
en Nederlands behaalde. In 1872 werd hij
leraar aardrijkskunde te Warffum en in 1875
leraar aardrijkskunde te Groningen, waar hij
zich 27 jaar verdienstelijk heeft gemaakt als
leraar, arrondissementsschoolopziener (inspec
teur heet dat nu) en schrijver van een reeks
uitmuntende schoolboeken, atlassen, school-
kaarten en wandplaten ten behoeve van het
aardrijkskunde-onderwijs aan de lagere en mid
delbare scholen; als studieboek publiceerde hij
o.a. De Landen en Volken der Aarde, in 4
delen, 18851891. (Bron: Nieuw Nederlands
Biografisch Woordenboek, deel 1).
Aardrijkskunde was net als nieuw schoolvak
ingevoerd op de al even nieuwe HBS, een pro
duct van Thorbecke's onderwijsvernieuwingen
van 1863. Leraren aardrijkskunde waren er
nog nauwelijks, leerboeken en atlassen voor
dit nieuwe vak waren al even zeldzaam. Wel
bestonden er in Nederland in die tijd enkele
elkaar beconcurrerende uitgaven met als de
15. Godsdienst. De Nederlanders belijden allen den Christelijken
godsdienst met uilzondering van bijna 70 000 Israëlieten. Telt. in 't
N. van ons land de Hervormde Kerk de meeste aanhangers, in 't Z.
is de meerderheid Katholiek.
16. Onderwijs. Van staatswege bestaat er in ons land lager-,
middelbaar- en ho ogeronderwijs. 't Bijzonder onderwijs is
evenwel toegelaten.
Daarom noemen we ons klimaat veranderlijk. Die veranderlijkheid en
de vochtigheid hebben natuurlijk een niet bijzonder gunstigen invloed
op den gezondheidstoestand: verkoudheid, jicht en koortsen komen
nogal voor, vooral op het alluvium.
Meester P. R. Bos 1847—1902
348
