hand dat de programmeurs en automatiserings
deskundigen nauwelijks iets anders zagen dan
al het goede wat ze met hun werk voor de
medemens deden. En in ons beroep leek 't heer
lijk om de zo weinige kartografen van zo veel
saai werk te kunnen „verlossen".
Bovendien werd vlot verondersteld dat anderen
zéker zouden automatiseren en je snel achterop
zou raken in de vaart der kaarterenden als je er
niet aan mee deed. Kortom er waren grote ver
wachtingen.
I.2. Verwachtingen
In oktober 1969 hield het Hoofd van Dienst een
toespraak over digitaal kaarteren en als secreta
ris van de werkgroep „Digitaal kaarteren" no
teerde ik toen wat men van het digitaal kaarte
ren van fotogrammetrische kaarten verwachtte:
1. Het tekenen met de hand kan geheel wor
den vermeden.
2. Gegevens voor het samenstellen van een
situatiekaart kunnen compact in ponsband
worden opgeslagen.
3. Uit deze ponsbanden kan een stereomodel
of een gedeelte ervan op elke gewenste
schaal worden uitgetekend.
4. Vliegplan en bladligging zullen daardoor on
afhankelijk van elkaar worden.
5. Voorbereiding van de modellen wordt een
voudig en beperkt zich tot de verbindings
punten in de hoeken.
6. Bladligging en kaartschaal zijn volkomen
vrij te kiezen.
7. Het stereomodel hoeft slechts éénmaal re
latief georiënteerd te worden. Aerotriangu-
latie en kaartering geschieden dan achter
eenvolgens in dat model.
8. Het afzonderlijk opzetten van bladen is niet
meer nodig. Ze worden niet meer aan het
instrument getekend.
9. Voor de bediening van het instrument is
slechts één waarnemer nodig en er is ook
geen tekentafel meer.
10. Uit de ponsband kunnen beschadigde kaar
ten en/of calques gemakkelijk opnieuw
worden getekend.
II. Aan de ponsband kunnen de gegevens
voor as- en grenskaartering worden toege
voegd.
12. Een enorme tijdwinst door het uitschakelen
van de handbewerking ligt in het vooruit
zicht.
U begrijpt, dat er in deze scala van goede voor
uitzichten ook een zee van bedreigingen ver
borgen lag. Het was ingewijden van het begin af
duidelijk in welke richting deze gingen.
"Het tekenen met de hand kan geheel worden
vermeden", klonk het in het eerste punt en als
slot nog eens: ,,Een enorme tijdwinst door het
uitschakelen van de handbewerking ligt in het
vooruitzicht".
1.3. Acceptatie
Het zal u niet verbazen dat er vanaf het begin
van de ontwikkeling van de digitale detailkaarte-
ring langzamerhand een duidelijke, maar helaas
tegengestelde meningsvorming ontstond bij de
afdelingen welke er mee te maken kregen. De
grote verliezer in dit spel kon alleen maar de
tekenafdeling zijn en zij moest zich, naar het
oordeel van de automatiseringsdeskundigen,
maar snel op het einde voorbereiden. Zij stond
daarbij vrijwel alleen. Naast de rekenkamer,
waar het begrip automatisering al was ingebur
gerd en naast de afdeling fotogrammetrie, die er
op gebrand was om geheel zelfstandig de kaart-
produktie te kunnen uitvoeren zonder hulp en
inmenging van de kartografen, was de buiten
dienst er nog bij betrokken. Het „digitaliseren"
van het kaarteerproces zou voor deze afdeling
weinig directe wijzigingen meebrengen en ze
stond dus vrij onverschillig tegenover het pro
ces dat zich toch „binnen" afspeelde.
De onrust en de ongerustheid waren begonnen,
de vele vragen van de ene groep waren evenzo-
vele zekerheden van de andere. Voor de één
was alles duidelijk, voor de ander alles onbegrij
pelijk.
Alles draaide toen al om de kardinale vragen
„Hoe en waarom?" en in de loop der jaren is
gebleken dat het voor een dienstleiding gemak
kelijker is om te antwoorden op de vraag
„hoe?" dan op de vraag „waarom?".
Ik stel u voor, om eerst samen te kijken
hoe het technische proces verliep. Dit zeer op
pervlakkig, niet alleen omdat ik daarvoor niet de
meest aangewezen expert ben, maar veel meer
omdat wij, gezien onze afspraak, meer zouden
kijken naar de mens achter deze processen, naar
zijn reacties en aanpassingsvermogen, hetgeen
dikwijls synoniem moet zijn met incasserings
vermogen, dan dat we zullen kijken naar de
technische merites.
2. DE ONTWIKKELING
2.1. Eerste fase
Begonnen werd met het digitaliseren van één
model, waarna de eerste tekening werd ge
maakt. Deze was nog geprogrammeerd zonder
signaturen en beschrijving. Abusievelijk werd
dit tekeningetje (fig. 1) de eerste keer op een te
kleine schaal getekend en daardoor voelde het
8
