7. Dataverzameling
Aan de stereoplotters zijn voorzieningen getrof
fen om de bewegingen van het meetwerk digi
taal te registreren. Hiertoe zijn de instrumenten
uitgerust met encoders voor X, Y en Z. De pul
sen die afgegeven worden door de encoders
worden geregistreerd door een digitizer (Kongs-
berg PDS-M8).
Dit apparaat zorgt ervoor dat de geregistreerde
coördinaten in het juiste formaat worden ge
bracht voor verdere verwerking in het kaarteer-
programma (vergelijk met EK5).
De digitizer bestaat uit een micro-computer;
een alfa-nummerieke terminal, waarmee de
communicatie met de centrale computer plaats
vindt; een papertape-reader en een papertape-
printer.
Deze printer is alleen nodig als alternatief bij sto
ring in de centrale computer, zodat het werk
aan de stereo-instrumenten dan door kan gaan.
De stereoplotter blijft verbonden aan zijn oor
spronkelijke tekentafel i.v.m. de volledigheids
controle bij de kaartering.
2. Dataverwerking
De PDS-M8 is on-line verbonden met de cen
trale computer Hewlett-Packard 3000 II, die een
geheugen van 128 K woorden heeft. Het is een
verbazend sterke machine die het in velerlei op
zichten kan opnemen tegen b.v. een grote IBM
370 computer.
Aan de centrale computer zitten de volgende
onderdelen
enkele alfa-numerieke beeldschermen voor
one-line communicatie met de computer;
twee tape-units;
drie schijventorens;
een kaartlezer en een ponsbandlezer;
een lijnprinter.
3. Grafisch interactief systeem
Ons Kongsberg/Applicon grafisch interactief
systeem is wel het pronkstuk van het geheel.
Het bestaat uit:
a. een grafisch interactief beeldscherm met een
grote digitaliseertafel;
b. een grafisch interactief beeldscherm met een
klein besturingstablet;
c. een tape-unit;
d. een schijventoren en
e. een automatische tekentafel (Kongsberg).
4. Automatische tekentafel
Meteen werkoppervlakte van 1200x 1600 mm en
een maximum tekensnelheid van 42 meter per
minuut.
Kaarteerproces
Nu we de beschikbare apparatuur kennen, gaan
we eens bekijken hoe daarop het kaarteerproces
past.
Het kaarteerproces bestaat uit de volgende
stappen
1. voorbereiding van de modellen d.m.v.
puntsoverdracht;
2. aerotriangulatie;
3. blokvereffening;
4. stereokaartering;
5. controle en correctie;
6. gravure.
Stap 1: voorbereiding
In deze stap worden de modellen via puntsover
dracht aan elkaar geregen. Dit arbeidsintensieve
werk kan o.i. helaas niet geautomatiseerd wor
den. Wel kan het systeem een deel van de bij
komende administratieve handelingen overne
men, d.w.z. dat het hele blokschema in de com
puter kan worden gezet.
Stap 2: aerotriangulatie
Hier doet zich de eerste belangrijke mogelijkheid
tot automatisering voor. De machine-coördina
ten worden digitaal vastgelegd voor latere auto
matische invoer in het blokvereffeningspro-
gramma. Belangrijker is echter dat we een pro
gramma hebben ontworpen waardoor vaak op
tredende fouten bij triangulatie voorkomen wor
den (bijv. puntsverwisselingen, meetfouten
e.d.).
Er vindt tijdens de triangulatie een „gesprek"
plaats tussen de operator en de computer. Dit is
zo geregeld dat de operator niet het gevoel
krijgt dat hij door de computer geleid wordt,
doch wel wordt de operator op fouten geatten
deerd. Dit is van groot belang voor de volgende
stap.
Stap 3: blokvereffening
Door het uitzeven van blunders tijdens de trian
gulatie start de blokvereffening met betere ge
gevens. Hierdoor is het gehele blokvereffe-
ningsproces schoner. Bovendien beschikt onze
rekenkamer over een alfanumeriek beeldscherm,
waarmee in conversatie met de computer de
wijzigingen in de computer-output zeer snel
worden ingebracht. Het gevolg is een belang
rijke tijdwinst.
Stap 4: stereokaartering
Zoals te verwachten ligt hier één van de grootste
voordelen van automatisering. Het werk van de
4
