Interactief werken met
fotogrammetrisch digitaal
vervaardigde bestanden*)
446
door drs. P. A. van 't Haaff, onderdirecteur van KLM Aerocarto.
Twee jaar geleden mocht de heer Sonnenberg u verslag doen van de ont
wikkelingen in de digitale kaartering bij KLM Aerocarto.**) Vandaag kan ik u
rapporteren dat wij nu geheel operationeel zijn met de digitale aanmaak van
alle typen fotogrammetrische kaarteringen. Al onze kaarten worden nu digi
taal vervaardigd. In deze voordracht wil ik u verslag doen van de ervaringen
met ons geautomatiseerde kaarteringssysteem, waarbij de rol van het inter
actief grafische systeem bijzondere aandacht zal krijgen. Tevens wil ik u infor
matie verschaffen over de mogelijkheden, die hierdoor zijn ontstaan.
De laatste twee jaar hebben wij twee belangrijke
ervaringen opgedaan. Ten eerste: de automati
sering levert een aanzienlijke verbetering van de
efficiency, maar belangrijker is dat er een geheel
nieuw produkt wordt geleverd. Een superieur
produkt naar onze mening en wel om de vol
gende redenen:
1Van wezenlijke betekenis is dat niet alleen een
goede kaart wordt geleverd, maar dat alle kaart
gegevens, inclusief de tekst, op een magneet
band worden opgeslagen. Hierdoor komt een
digitaal bestand beschikbaar, dat voor vele doel
einden kan worden gebruikt.
Dit punt is een zeer belangrijk voordeel boven
de kaartering met behulp van aan de stereo-
kaarteerinstrumenten gekoppelde tekenauto
maten (semi-automatisering). Deze werkwijze
lost slechts het tekenprobleem voor een deel
op, echter zonder een wezenlijke vernieuwing
te geven die de kaartgebruiker in staat stelt
nieuwe wegen in te slaan. Zo dadelijk zal ik uit
eenzetten welke deze nieuwe wegen kunnen
zijn.
2. De kaartpresentatie is mede door het digitale
bestand van hoge kwaliteit en vooral flexibeler.
De gravure, die bij handarbeid niet meer betaal
baar is, wordt met een digitaal bestand weer
rendabel.
Inleiding gehouden op 26 oktober 1979 in Utrecht op
het NGL Jubileumcongres.
W. Sonnenberg, Automatisering kaarteerproces bij
KLM Aerocarto. Geodesia januari 1978, p. 3e.v.
Onnauwkeurigheden die optreden bij manuele
tekenarbeid, zoals overtekenen, inkten e.d.,
worden vermeden, terwijl een goede lijnkwali-
teit gewaarborgd is.
Wellicht ten overvloede merk ik op dat bij digi
tale kaartering altijd twee produkten ontstaan:
a. de tastbare grafische kaart (een analoog
produkt), zoals wij die allemaal kennen, en
b. het digitale bestand, dus een computertape
met alle kaartgegevens tot en met de rand-
informatie.
Voor een goed begrip van het volgende is het
nodig eerst ons digitale kaarteersysteem nog
eens te schetsen. Dit systeem, waarmee wij nu
routinematig alle typen lijnenkaarten met of
zonder hoogtelijnen kunnen vervaardigen, is in
vier fasen te verdelen, te weten:
1het verzamelen van gegevens;
2. het verwerken van gegevens;
3. het verbeteren en aanvullen van gegevens
m.b.v. een interactief grafisch systeem;
4. het automatisch tekenen van de kaart.
Voorafgaand hebben luchtopname, aerotrian-
gulatie en blokvereffening plaatsgevonden.
Bij het verzamelen van gegevens worden niet
alleen de coördinaten van de objecten digitaal
geregistreerd, maar worden zij ook gecodeerd.
Je moet immers de computer vertellen wat die
geregistreerde coördinaten voorstellen: een
huis, een weg, een rioolput enz.
Een en ander vindt plaats met behulp van stereo-
kaarteerinstrumenten, waaraan grafische beeld-
