'schermen zijn gekoppeld die coördinaten en co
deringen registreren en tevens de operateur in
staat stellen zijn vorderingen te volgen. Per
fotogrammetrisch stereomodel, dus per twee
overlappende luchtfoto's, wordt een digitaal
bestand verkregen, bestaande uit coderingen
en coördinaten. Onder de verwerking van gege
vens vallen de volgende geautomatiseerde han
delingen:
1het aan elkaar koppelen van de gegevens uit
aansluitende fotogrammetrische stereo
modellen;
2. het verdelen van dit bestand over de ge
wenste kaartbladen;
3. het gereedmaken van de magneetband voor
bewerking in het interactief grafische
systeem
Bij de volgende stap in het kaarteringsproces,
de verbetering en het afwerken, komt het inter
actief grafische systeem te pas en dit is wellicht
het meest spectaculaire deel. Ik zal mij bepalen
tot de ervaringen bij KLM Aerocarto en de ver
wachting die wij hebben van de functies van
interactieve systemen bij het werken met digitale
kaartbestanden.
Alvorens hier verder op in te gaan dient de
vierde fase uit het kaarteerproces te worden
genoemd, n.l. het automatisch tekenen. De
automatische tekentafel is het logische eind
punt in de automatiseringsketen en biedt de
mogelijkheid zeer snel en nauwkeurig op diver
se materialen in ballpoint, in inkt of als gravure
kaarteringen te maken, uitgaande van het als
resultaat van de eerste drie fasen verkregen
digitale bestand. Ook alle tekst wordt door de
automaat ingetekend.
Het is nu niet meer nodig te werken met de
wat rommelig aandoende potloodtekening, zo
als die vroeger van het stereo-kaarteerinstru-
ment kwam, of deze met de hand op te werken,
over te tekenen of met de hand te graveren.
Overtekenen betekent dubbel werk, dus tijds-
verspilling en nauwkeurigheidsverlies.
De reproduktiemogelijkheden zijn door het
automatisch tekenen ook verbeterd, zowel wat
betreft kwaliteit als wat betreft toepassingen.
Een voorbeeld is de eenvoud waarmee kleur-
scheidingen kunnen worden gemaakt voor
kaarten met verschillende kleuren.
We keren weer terug naar de derde fase, het
interactief grafische systeem (IGS). Ons IGS is
een Applicon-systeem. Wereldwijd is dit één
van de meest gebruikte systemen. Als algemene
opmerking moet ik u zeggen, dat wij zeer tevre
den zijn over ons systeem. Het is thans in twee
ploegdiensten, dus i 15 uur per dag, in gebruik.
Diegenen onder u, die het systeem bij ons in
Den haag hebben gezien, kan ik vertellen dat
wij de snelheid volgende maand zeer sterk gaan
opvoeren, door technische ingrepen en uitbrei
ding van de programma's.
Het werken met een IGS is net als autorijden.
Als je pas je rijbewijs hebt is een auto een eng
ding, maar na een jaar wil je niet meer zonder.
Zo is het ook met een interactief grafisch sys
teem.
De taak van het IGS in het kaarteringsproces is
kortweg te omschrijven met: het vervolmaken
of aanvullen van het grafisch produkt, de kaart,
en daarbij tegelijkertijd het vervolmaken of
aanvullen van het digitale bestand.
Hierbij doen zich drie situaties voor, te weten:
1. het corrigeren van onjuistheden in de oor
spronkelijke digitale registratie;
2. het toevoegen van gegevens die niet op
fotogrammetrische wijze beschikbaar zijn
gekomen, bijvoorbeeld gegevens uit naver-
kenning of uit bestaande kaarten en tekst;
3. het muteren vooral voor bijhouding.
De eerste functie van het IGS is het corrigeren
van onvolkomenheden. Ondanks alle automati
sering is het digitale bestand na de eerste twee
fasen, het verzamelen en het verwerken van
gegevens, nog niet geschikt om een volwaar
dige kaart te leveren. Bij het meten in het ste-
reo-kaarteerinstrument kunnen objecten ver
geten, of niet juist geïnterpreteerd zijn. Soms
komt het voor dat de aansluiting tussen de
fotogrammetrische modellen niet geheel bevre
digend is.
De correctie gaat als volgt: Van het oorspronke
lijke digitale bestand wordt een proeftekening
vervaardigd, die voor de kwaliteitscontrole
wordt gebruikt. Op die proeftekening worden
de onjuistheden en de ontbrekende gegevens
genoteerd.
Met behulp van het IGS kunnen wijzigingen in
het digitale bestand aangebracht worden. Op
het beeldscherm wordt daartoe het betreffende
kaartdeel, eventueel uitvergroot, getekend. De
operateur heeft nu een groot aantal commando's
ter beschikking om het beeld, en daardoor ook
het digitale bestand, aan de hand van de aan
tekeningen op de proeftekening bij te werken.
Indien nodig kan hij hierbij gebruik maken van
een gekoppelde tafel-digitizer.
De tweede functie van het IGS is de toevoeging
van gegevens, die niet op fotogrammetrische
wijze beschikbaar zijn gekomen. Het betreft hier
voornamelijk naverkenningsgegevens en tekst.
In een luchtopname zullen altijd objecten of ge
gevens onzichtbaar zijn, terwijl zij wel op de
447
