rjl
SA'
MOV
COP
CI.
Fig. 6. Menutechniek.
-+-
trackerball joystick tablet
Fig. 5. Besturingsmogelijkheden dradenkruis.
met de beweging van het dradenkruis op het
beeldscherm. Volgens hetzelfde principe werkt
een zogenaamde „joystick", een soort stuur-
knuppel.
Het dradenkruis kan ook bewogen worden door
verplaatsing van een meetloep of elektronische
pen op een tablet. Dit tablet is een kleine coör-
dinatenlezer, waarvan het oppervlak correspon
deert met de oppervlakte van het beeldscherm.
Het systeem is nu zo gemaakt, dat het draden
kruis op het beeldscherm de beweging van de
meetloep op het tablet volgt.
Het aanwijzen is uiteraard geen doel op zich.
Men zal het systeem vervolgens moeten mee
delen wat met het aangewezen element moet
worden gedaan. Deze opdrachten kunnen vaak
op meerdere wijzen worden gegeven:
Via een tot het grafische werkstation beho
rend toetsenbord, waarop men de betref
fende opdracht intoetst, bijvoorbeeld DEL
delete verwijder).
Via een functietoetsenbord, een toetsen
bord waarvan de toetsen ieder een verschil
lende functie hebben. Meestal kan de ge
bruiker de toe te kennen functies definiëren.
Via één of meerdere op de meetloep aange
brachte toetsen, waarvoor hetzelfde geldt
als het functietoetsenbord.
Via een menu. Dit is een stuk papier, met
daarop getekend een aantal vakken (zie fig.
6). Dit papier wordt op het oppervlak van
het tablet vastgeplakt. Afhankelijk van het
systeem dient dit een apart klein tablet te
zijn of het grote digitaliseertablet. Bij het ene
systeem moet het menu evenwijdig worden
gelegd aan de randen van het tablet, bij
andere mag het willekeurig worden georiën
teerd. Soms zijn meerdere menu's gelijktij
dig toegestaan. Voor ieder menu geldt dat
de vorm en de inhoud van de vakken in de
programmatuur gedefinieerd moeten zijn.
Wordt nu een punt binnen een dergelijk vak
aangewezen, dan wordt door het systeem
de daarbij behorende opdracht uitgevoerd.
Een andere mogelijkheid biedt de zoge
naamde symboolherkenning. De operateur
„tekent" met de elektronische pen een be
paald symbool. Dit symbool wordt herkend
en de daarbij behorende opdracht wordt
uitgevoerd.
Tot het grafische werkstation behoort dikwijls
ook een groter tablet, met behulp waarvan een
kaart gedigitaliseerd kan worden. De aanwezig
heid van een dergelijk tablet is niet essentieel.
Met behulp van dit tablet kan een digitaal be
stand worden opgebouwd, maar dit kan natuur
lijk ook via een fotogrammetrisch uitwerkings
instrument (digitaliseren in een verkleind drie
dimensionaal model) of via een terrestrische op
name (twee- of driedimensionaal digitaliseren in
een model schaal 1:1).
Als voorbeeld van een grafisch werkstation ziet
u in figuur 7 een werkstation van M&S Compu
ting, bestaande uit:
1twee grafische beeldschermen;
2. toetsenbord;
3. klein tablet, ten behoeve van het menu en
ten behoeve van de besturing van het op het
beeldscherm af te beelden dradenkruis;
4. cursor met meerdere functietoetsen;
5. digitaliseertafel.
De automatische tekentafel
Het met behulp van het grafische werkstation
voltooide digitale kartografische bestand kan
worden afgebeeld met behulp van een automa
tische tekentafel, ook wel aangeduid met plot
ter. Deze tekentafels komen in allerlei soorten
voor en kunnen zowel on-line als off-line ope-
442
