Landmeten via satellieten.
Sinds 1975 gebruikt KLM
Aerocarto overvliegende
satellieten voor de meting van
paspunten voor kleinschalige
kaarten. Er worden
verrassende resultaten
geboekt met deze geavan
ceerde landmeetkundige
techniek, die Doppler Satelliet
Plaatsbepaling heet.
Wat is Doppler Satelliet
Plaatsbepaling?
Het systeem berust op meting
van de afstandsverandering
tussen een te meten grond
station en satellieten, die een
bekende baan hebben. Deze
afstandsverschillen-meting is
mogelijk door het Doppler-
effect: de verandering van de
frequentie van ontvangen
signalen bij verandering van
de afstand tussen zender en
ontvanger (vgl. de verande
ring van de toonhoogte van het
geluid van passerende trein).
De baan van de satellieten
wordt voortdurend met hoge
nauwkeurigheid bepaald en
aan de satellieten door
gegeven, die deze gegevens
dan uitzenden samen met een
tijdsreferentie en een satelliet
identificatie.
Er zijn nu 6 speciale satellieten
in een baan van gemiddeld
1000 km hoogte. De omlooptijd
is 107 minuten. De baan ligt
over de polen. Het aantal
"zichtbare" overvliegende
satellieten op een punt
varieert van 40 a 50 per dag
aan de pool tot 6 a 12 per dag
op de evenaar (zie fig. A).
De coördinaten van de
gemeten punten worden
gegeven in een "wereld
systeem" met de oorsprong in
het zwaartepunt van de aarde
(zie fig. B). De Z-as is de
gemiddelde rotatie-as van de
Noordpoolbeweging. De X-as
is de snijlijn van het vlak door
de Greenwich meridiaan en
het vlak van de evenaar.
De Y-as staat loodrecht hierop
oostwaarts gericht, eveneens
in het evenaarsvlak. In dit
coördinatenstelsel zijn alle
gegevens over de aarde
verwerkt tot 1972 (zoals
zwaartekracht, schommeling
van de aardas, afplatting).
Het heet W.G.S. 1972 (World
Geodetic System) en is een
voudig om te zetten in geo
grafische coördinaten.
Nauwkeurigheid.
De eerste commerciële
toepassingen lagen bij de
navigatie op zee. De nauw
keurigheid was toen
onvoldoende voor landmeet
kundige toepassingen 70m
s tandaardaf wij king)
Sindsdien zijn het systeem, de
ontvangapparatuur en de
computerprogramma's sterk
verbeterd. Nauwkeurigheden
van beter dan 1 m zijn nu
normaal en beter dan 0,5 m
zijn haalbaar.
Meetprocedure.
De meetprocedure is als volgt.
Eén ontvanger wordt geplaatst
op een centraal basisstation,
dat liefst in coördinaten
bekend is, zodat de waarden
van de te meten punten in het
betreffende lokale stelsel
ingepast kunnen worden.
Vervolgens worden andere
ontvangers voor 24 a 48 uur op
de te meten punten geplaatst.
De registratie van de satelliet
signalen geschiedt auto
matisch op cassette.
Een computer berekent daar
na de coördinaten, waarbij de
simultaan door de verschil
lende ontvangers geregis
treerde metingen van dezelfde
"Satellite passes" en de ver
schillende "Satellite passes"
op dezelfde ontvanger als
geheel worden vereffend.
In geval een ruimere nauw
keurigheid voldoende is kan
men ook "enkelpunts" waar
nemingen doen. Daarbij wordt
één ontvanger op één punt
opgesteld en worden een
aantal passes geregistreerd,
zonder relatie met andere
punten of systemen.
Toepassingen.
Een principeel verschil van
Doppler Satelliet Plaats
bepaling met normale, grond
gebonden landmeetkundige
technieken is dat de
gegevensverzameling voor
elk paspunt individueel
geschiedt, zonder dat over de
grond een relatie gelegd moet
worden van punt tot punt. Deze
relatie wordt hier via de
satellieten gelegd. Dit geeft
een enorm voordeel bij
metingen in moeilijk begaan
baar terrein. De meetsnelheid
is veel minder afhankelijk van
het terreintype.
De nauwkeurigheid (tussen
1 en 0,5 m) maakt het systeem
geschikt voor paspunts-
bepaling voor kaarten in de
schaal 15000 en kleiner.
Voorbeelden van andere
toepassingen:
bepalmg van wijdmazige
eerste orde geodetische
netten,
verdichting van eerste orde
geodetische netten,
puntsbepaling voor:
- transponderpunten voor
afstandsbepalingssystemen,
- inmeten van navigatie-
bakens voor lucht- en zeevaart,
boorputlokaties, booreilanden
e.d.
KLM Aerocarto heeft satelliet
plaatsbepaling toegepast bij
projecten in Libië, Libena,
Suriname, Guyana, Niger,
Kameroen en Argentinië.
Eigen systeem.
KLM Aerocarto beschikt niet
alleen over een compleet
eigen ontvangsysteem maar
ook over de nodige computer
programma's, zodat de
berekmgen snel gemaakt en
op hun betrouwbaarheid
gecontroleerd kunnen
worden.
Cessna 207.
Twee nieuwe vliegtuigen
voor KLM Aerocarto.
De afdeling Vogelvlucht
fotografie heeft haar Cessna
150 vervangen door een wat
grotere Cessna 172. Dit toestel
is sneller en kan langer
vliegen zonder tussenlanding.
Dankzij de blindvlieg-
apparatuur zijn weersomstan
digheden op Schiphol geen
belemmering meer om bij
'fotoweer' elders onze
afnemers van dienst te zijn.
Begin mei krijgt de afdeling
Verticaal fotografie een
nieuwe Cessna 207. De keuze
is weer op dit type gevallen
i.v.m. de goede ervaringen
ermee.
Veldopstelling van een satellietontvanger in Guyana, De antenne staat
boven het midden van het kruis dat het te meten punt markeert.
Zwaartepunt
van de aarde
