kennis van foto-interpretatie met daartegenover een
goede vegetatiekennis en identificatievermogen t.a.v.
de habitus van opgaande beplantingen.
Ten dienste van de landschapsinventarisatie is infor
matie nodig over de volgende indicaties:
1. Waar komen opgaande bomen voor; waar struik
gewas en waar is vanaf de foto het ontwikkelings
stadium van de houtopstanden te benaderen.
2. Komen de houtopstanden langs wegen, in of langs
sloten of op aarden wallen voor.
3. Is er een bepaalde breedteverhouding tussen we
gen, sloten, wallen en plantstroken waar te nemen.
4. Is de boomsoort c.q. een bepaalde boomsoorten
menging te identificeren.
5. Is er uit de kleurschakeringen iets op te maken
t.a.v. hoogteverschillen, reliëf, bultigheid van per
celen, steilranden en slootdiepten.
6. Zijn er sporen te herkennen van vervallen wegen,
oude bouwplaatsen, gedempte sloten en beek-
armen.
7. In hoeverre vormen de zichtbare topografische
lijnen een aansluitend geheel en waar zijn de rela
ties gestoord door ontwikkelingen in latere tijd.
8. Verschaffen de foto's informatie over de gezond
heidstoestand van de houtopstanden.
Ad 1. Het verschil tussen opgaande bomen (van zo'n
30 jaar en ouder), als laan, groep of solitair en struiken
als singel, haag, in bosverband of als plukjes is goed
waar te nemen. Opgaande bomen in een rij onder
scheiden zich van oudere struiken in een rij, door een
duidelijk gemarkeerde kroon. Het is een typische
eigenschap van een infrarood beeld dat overgangen
tussen objecten met ieder een eigen spectrale struc
tuur, zeer scherp worden aangegeven.
Zeer misleidend echter bleken brandnetel- en distel
pollen, rietkragen en ander zwaar kruidgewas. Het
beeld dat zij opleveren langs sloten en wegen is niet te
onderscheiden van jong struikgewas tot 5 jaar oud.
Het stereoscopisch effect blijkt bij deze geringe hoog
teverschillen niet te werken. Struikbeplantingen ou
der dan 5 jaar zijn door de stereoscoop bezien
goed in te delen in leeftijdsklassen met een marge van
tussen de 5 en 10 jaar. Een goed hulpmiddel is het
silhouet van de slagschaduw.
Ad 2. Omdat de beelden in de zomer waren geno
men, is van de onder de kruinen gelegen grond vrijwel
niet te zien of de begroeiing op een wal staat of op het
maaiveld groeit. Kale wallen zijn te onderscheiden,
daar hier de eigenschap van infrarood om reliëf op
korte afstand goed weer te geven wordt versterkt
doordat de kruidenbegroeiing op een wal anders van
samenstelling is dan die van het naastliggende cul
tuurland en een ander soort rood reflecteert.
Langs wegen is om dezelfde reden niet te onder
kennen of de beplanting in de berm of op de landkant
staat: de kruin verbergt nl. de ondergrond.
Ad. 3. Een eigenschap van infrarood is, zoals eerder
gesteld, dat de dia's scherper een markering weer
geven dan zwart-wit. De breedteverhoudingen tussen
sloten, wegen en wallen onderling is zeer nauwkeurig
te bepalen.
Ad 4. Globaal is het verschil tussen loof- en naald
hout d.m.v. onderscheid in kleurtoon te bepalen.
Loofhout, vooral gemengd, reflecteert meer helder
rood dan de zware groene basiskleur van naaldhout.
NGT GEODESIA 81
Binnen de loofhoutsoorten is de soort betrouwbaar
der vast te stellen aan de hand van de kroonschaduw-
vorm. Witte en grauwe abeel nemen qua reflectie
beeld een heel eigen plaats in. Zij worden weerge
geven door een grauw roze tint, die veel overeen
komst vertoont met de gereflecteerde kleur van zwaar
aangetaste en stervende boomkruinen. Duidelijk is
geworden dat de mogelijkheid tot het herkennen van
boomsoorten sterk afhankelijk is van het stadium van
het uitkomen van de bladeren.
Ad 5. Een zeer belangrijk gegeven dat in een land
schapsinventarisatie naar voren moet komen, is de
micro- en macroreliëfsituatie. Hierover geeft de infra
rood foto, zonder optische en meetkundige hulp
middelen, erg weinig informatie. Wel is op scherpe
scheidingen het hoogteverschil waar te nemen, bijv.
bij een holle weg, een steilrand, sloottaluds en schei
dingen tussen hoog- en laaggelegen percelen. Kleur
verschillen in de percelen duiden niet op hoogtever
schillen maar op de dichtheid van de grasmat. Cul
tuurgewassen geven duidelijke gereflecteerde beel
den, waaruit, maar dit wel door gebruik te maken van
vergelijkingsmateriaal, nauwkeurig de soorten kunnen
worden aangetoond. De afwisseling van gewassen is
zo duidelijk, dat aan de hand van de foto's een vol
ledige esstructuur kan worden onderkend.
Ad 6. De indruk bestaat dat zwart-wit luchtfoto's
meer informatie verschaffen waar het gaat om het op
sporen van vervaagde landschapscontouren als van
oude wegen, verstoven veengebiedjes, bewonings-
sporen e.d. Kleine nuances in vegetatiesoort en dicht
heid of droog-nat situaties, worden door de sterke in-
fraroodreflectie van grasland overstemt. Frappant is,
dat in heideterreinen veel duidelijker naar voren komt
waar bijv. overstoven grintwinningsgebieden, over
groeide vyegen, laagten en hoogten zijn gelegen.
Gebleken is dat de waarneembaarheid van bovenge
noemde elementen sterk afhankelijk is van incidentele
situaties tijdens het vliegen zoals: soort bewolking,
lichtval, na een regenbui of tijdens een zeer droge
periode en de seizoensinvloed.
Ad 7. Om bij Ad 6. geschetste reden zijn ook verloren
gegane relaties van structuurbepalende elementen
vrijwel niet op te sporen door middel van een enkele
infrarood opname. Meerdere opnamen onder ver
schillende opname-omstandigheden zullen meer re
sultaat opleveren.
Ad 8. De infrarood fotografie heeft zich in Nederland
sterk toegespitst op de signaalfunctie t.a.v. boom
ziekte en sterfte. Ook het filmmateriaal, de keuze van
de emulsielagen op de film en de techniek van het
luchtfotograferen zijn het sterkst getoetst aan de eis
om groei-afwijking vast te leggen. Deze criteria zijn,
om een goede indruk van de opbouw van het land
schap te verkrijgen van minder belang. Het gaat er bij
landschapsinventarisaties meer om wat waar is ge
situeerd, dan hoe gezond de beplanting is. In het be
wuste gebied zijn met behulp van de infrarood foto
afwijkingen geconstateerd. In de meeste gevallen
betrof het afstervingsverschijnselen onder de bomen
als gevolg van ruilverkavelingsactiviteiten, mestop-
slag en in één geval een zware aantasting door de
bastaardsatijnvlinder boven in de kruin van een eik.
4. Iets over de bestede tijd
Voor het gebied Ruinen, inclusief de overlappingen
229
