Waddengebied is getypeerd door een grote veelzijdig
heid van de bodem- en watersamenstelling, die wordt
veroorzaakt door de sterke getijstromingen en de aan
wezigheid van grote hoeveelheden (afbraak)produk-
ten aangevoerd vanaf het land (rivieren, spuisluizen)
[Zimmerman, 1978; Cadée, 1978; Vosjan, 1979], Bo
vendien is er regelmatig een grote produktie van algen
en ander biologisch materiaal aanwezig op de droog
vallende platen en in het water zelf [Cadée, 1978).
Voor de studie van de fysische en biologische pro
cessen in de Waddenzee is de kennis van de water
kwaliteit (concentraties van opgeloste en gesuspen
deerde stoffen), de watertemperatuur, stromings- en
golfpatronen en bodemtopografie essentieel. Dit zijn
in principe parameters die ook op afstand kunnen
worden gemeten. Een voorbeeld van de terugver-
strooide spectrale radiantie(,,kleur"(variaties voor zee
watersoorten met verschillende concentraties van
fytoplankton en sediment is gepresenteerd in figuur 2.
0.01
1 0.001
Wavelength (nm)
Fig. 2. Spectra van de radiantie terugverstrooid uit het zeewater
met variërende chlorofyl concentratie. De golflengte-meetbanden
van de Coastal Color Zone Scanner van de Nimbus 7 satelliet zijn
aangegeven.
reflecties zoveel mogelijk elimineren door middel van
de invallende zonlicht-irradiantiemetingen met abso
luut geijkte instrumenten. Bij de metingen vanaf gro
tere hoogten moet men tevens rekening houden met
de gedetecteerde (storende) stralingsbijdrage, veroor
zaakt door de terugverstrooiing van de luchtlaag
(inclusief de erin zwevende deeltjes) tussen de meet-
sensor en het bemeten oppervlak.
Het door de zee terugverstrooide licht wordt gemeten
met een spectrale radiantiemeter, waarbij zo snel
mogelijk achter elkaar de stralingsintensiteiten bij
gekozen golflengten worden gedetecteerd over een
segment van het afgetaste oppervlak.
Voor de metingen boven de Waddenzee gebruikt het
NIOZ een tweetal spectrale instrumenten. De ,,kleur-
variaties" op een vaste plaats, als functie van de tijd
(getijperiode), worden gemeten vanaf een wadtoren
(zie figuur 3) met behulp van een spectrale radiantie
meter, waarbij binnen enkele minuten de terugver
strooide radiantie en tegelijkertijd de invallende zon-
lichtirradiantie worden opgenomen in 11 golflengte
banden tussen 400 en 700 nm.
Ruimtelijke ,,kleurvariaties" in het Waddengebied
worden waargenomen vanuit een laagvliegend vlieg
tuig, uitgerust met een Optical Multichannel Analyzer
(OMA) in combinatie met optische lichtgeleiders. De
OMA kan het gehele spectrum van het zichtbare licht
(400-700 nm), verdeeld in 500 golflengtekanalen, op
nemen in een zeer korte tijd (30 ms), noodzakelijk
voor geschikte ruimtelijke resolutie van de RS-metin-
gen in zo'n inhomogeen gebied.
Recent is een overzicht van de optische aardobser
vatie-instrumenten voor gebruik vanuit satellieten,
opgesteld door H. Bokhove [Bokhove, 1980],
Opzet en doelstellingen van het RS-onderzoek
boven de westelijke Waddenzee
Zoals reeds opgemerkt, kunnen de RS-methoden een
belangrijke bijdrage leveren ten behoeve van de studie
en regelmatige controle van de processen in de
Nederlandse kustwateren. Maar voordat men werke
lijk tot een operationeel gebruik van de RS-technieken
kan overgaan, moet men zich terdege bewust zijn van
de exacte betekenis van de gemeten parameters (in
Binnen het Nederlands Instituut voor Onderzoek der
Zee wordt op dit ogenblik de meeste aandacht aan de
optische RS-toepassingen (,,de kleurmetingen") be
steed. Op deze methoden zal daarom nader worden
ingegaan.
Instrumentatie
De waargenomen kleur van het oppervlak wordt be
paald door de samenstelling van het opvallende licht,
door de absorptie-, verstrooiings- en reflectie-eigen-
schappen van het object en door de gevoeligheid van
het menselijke oog. Al deze effecten zijn golflengte
(d.w.z. spectraal) afhankelijk. Slechts de absorptie-
en verstrooiingscoëfficiënten bevatten de informatie
over de samenstelling van de ondergrond, daarom
moet men voor de spectrale (RS-) metingen de effec
ten van de zonlichtsamenstelling en van oppervlak-
-7—-
Fig. 3. De verplaatsbare meettoren IWadhutl.
NGT GEODESIA 81
223
Measured pigments v-
(mg m-3)
0.09
0.35
0.86
7.66
21.30
60.40
