Hoofd van Dienst
Stafbureau Personeelszaken
Hoofdafdeling
Bedrijfseconomische
en Algemene Zaken
Hoofdafdeling
Luchtkaartering.
Hoofdafdeling
Buitendienst
Hoofdafdeling
N A P. en
Numerieke
Verwerking
Hoofdafdeling
Systemen en
Instrumenten
Fig. 2. Organisatie van de Meetkundige Dienst.
Directiesecretariaat
Stafafdeling Mariene Geodesie|
en Bijzondere Metingen.
een aantal elementen die de mariene geodesie in de
Rijkswaterstaat bevat. Ten eerste is dat positiebe
paling op en onder het water; dit is de kern van de
mariene geodesie. Ten tweede dieptemeting, of om
volledig te zijn: beschrijving van de topografie van de
zee-, rivier- of meerbodem. Het derde element is
sonar. Sonar het woord duidt zowel de methode
als het instrument aan is een onderwaterwaar-
nemingstechniek, gebaseerd op de eigenschappen
van geluidsgolven onder water.
Hoewel vele sonarmethoden en -instrumenten alleen
zijn ontwikkeld om te observeren, en visueel de plaats
van een voorwerp te bepalen, is het vaak mogelijk om
met dezelfde sonarapparatuur metingen te verrichten.
De Meetkundige Dienst is zelfs bezig met de ontwik
keling van een type sonar dat puur voor geometrische
meting onder water is bestemd. Een andere sonartoe-
passing is akoestische plaatsbepaling ten opzichte
van onderwaterbakens.
Een kenmerk van de mariene geodesie is, dat meestal
meting van een dynamisch gebeuren plaatsvindt, bij
voorbeeld plaatsbepaling van een varend schip. Wat
betreft positiebepaling en dieptemeting, lijkt het of de
mariene geodesie een oude bekende met een nieuwe
naam is.
Al vele jaren houdt de mens zich bezig met de be
schrijving van de topografie van de (zeelbodem en
even zo lang wordt deze wetenschap hydrografie"
genoemd. De beoefening van „hydrografie" op zee is
in vele landen toebedeeld aan de marines van die lan
den, gezien het vroegere strategische belang van de
kustwateren. Ook in Nederland is dat het geval. Het
primaire doel van deze hydrografische metingen was
en is echter het bevorderen van de veiligheid van de
scheepvaart door een doeltreffende navigatie moge
lijk te maken. Ook de kennisverzameling van getijden
en getijstromen hoort, voor zover van toepassing op
deze doelstelling, in de hydrografie thuis.
De mariene geodesie kent een dergelijke historische
koppeling aan een zekere doelstelling niet. Zij is, als
vrij nieuw deelvakgebied van de geodesie, pas naar
voren gekomen toen de menselijke activiteiten zich
meer en meer uitbreidden naar het mariene milieu.
Het zoeken naar olie- en gasvoorraden in zee vormde
hiertoe bijvoorbeeld een stimulans.
NGT GEODESIA 81
De toename van de waterbouwkundige vaardigheden
en het antwoord dat moet worden gegeven op de
voortdurende dreiging van het water tegen ons lage
land, hebben ook hier de „natte" activiteiten sterk
doen toenemen. De neerslag hiervan vindt u in het
takenpakket van de Rijkswaterstaat.
Vele „natte" diensten van de Rijkswaterstaat zijn be
last met de uitvoering van metingen, die nodig zijn om
alle taken te vervullen. Enkele van deze metingen zijn:
peilwerkzaamheden (lodingen), stroommetingen,
getijmetingen, saliniteitsmetingen, waterkwaliteits
metingen (vervuilingsgraad), tracémetingen (bedek
kingsgraad van pijpleidingen in zee), ondiepe seismiek
(kennisverzameling van de eerste bodemlagen) en
vaarbaanmetingen van schepen.
Deze metingen hebben één element gemeen: plaats
bepaling. De mariene geodesie deed echter pas zijn
intrede in de Rijkswaterstaat met de introductie van
de radio-plaatsbepalingssystemen. De activiteit van
de Meetkundige Dienst bestond in deze tijd het
eind van de jaren '60 uit het vervaardigen van z.g.
patroonbladen (kaarten) ten behoeve van het gebruik
van de hyperbolische plaatsbepalingssystemen.
Geleidelijk aan werden ook activiteiten te velde ont
plooid, hetgeen in 1971 leidde tot de oprichting van de
Stafafdeling Mariene Geodesie en Bijzondere Metin
gen, die verantwoordelijk is voor de taakuitvoering op
mariene geodetisch gebied. Haar taken kunnen wor
den samengevat in de volgende drie punten.
1. Toegepast onderzoek, ontwikkeling en advisering
op de volgende gebieden
plaatsbepalingssystemen;
dieptemeetsystemen;
sonarsystemen;
het automatisch vastleggen, verwerken en pre
senteren van de meetgegevens, verkregen met
deze systemen.
2. Het verlenen van specialistische ondersteuning
aan andere diensten:
het operationeel maken van door deze diensten
aangeschafte systemen;
het inzetten van eigen (Trident) apparatuur of
gehuurde apparatuur bij metingen van andere
diensten en het zorgdragen voor het juiste
functioneren daarvan.
471
