automatisch blijft gericht. De maximale volgsnelheid
bedraagt 36° per seconde; de nauwkeurigheid van
zowel de horizontale als de verticale richtingsmeting is
1,4 mgr of 4,5" (standaardafwijking).
Dit bijzondere instrument vormt de ruggegraat van de
plaatsbepaling bij het afzinken van de pijlers van de
Oosterscheldedam. Minilir wordt hierbij gecombi
neerd met een infrarood afstandmeter, de Aga 112,
waardoor een polair plaatsbepalingssysteem van gro
te nauwkeurigheid ontstaat.
De hoge plaatsbepalingsnauwkeurigheid die bij het
afzinken is vereist, wordt opgelegd door de onbe
kende invloed van stroom en wind, hoewel de pijlers
bij dood-tij zullen worden geplaatst. De uiteindelijke
tolerantie na het plaatsen bedraagt 30 cm.
Een pijler zal tijdens het afzinken worden ingemeten
door 3 Minilir/Aga 112 systemen. Twee zijn in prin
cipe voldoende voor de bepaling van positie en argu
ment; het derde dient hoofdzakelijk ter vergroting van
de betrouwbaarheid. Om positie en stand van de pijler
volledig te kunnen beschrijven worden bovendien
twee hellingsmeters op de pijler bevestigd.
De meetopzet van dit proces is weergegeven in figuur
8. De drie Minilir/Aga 112 systemen staan op een
reeds geplaatste pijler en wel twee pijlers verder dan
het te plaatsen exemplaar. De ,,Ostrea", het hefschip
met de pijler, wordt strak bevestigd tegen het reeds
op zijn plaats liggende afmeerpontonMacomadat
bovendien nog de bodem opschoont en de laatste
funderingsmat legt, waarop de pijler zal worden ge
plaatst. De „Ostrea/Macoma" ligt vast aan een groot
aantal ankerpalen, terwijl een ankerlierensysteem op
de beide vaartuigen zorgt dat de combinatie automa
tisch op zijn plaats wordt gehouden. Vervolgens laat
men de pijler voorzichtig zakken. De bewegingen van
de pijler, geregistreerd door de drie Minilir/Aga 112
systemen en de beide hellingsmeters, worden voort
durend gevolgd op een aantal televisieschermen, op
dat de uitvoerders in staat zijn de juiste beslissingen te
nemen.
Naast de „Ostrea" en de „Macoma", wordt de
plaatsbepaling van twee andere bijzondere schepen,
de ,,Mytilus" (het verdichtingsschip) en het ,,Car-
dium" (het mattenlegponton), ook verricht met de
Minilir/Aga 112 systemen. De Meetkundige Dienst
vervult een coördinerende functie bij het toezicht op
het gebruik van de drie zeer gecompliceerde meet
systemen van Mytilus, Cardium en Ostrea.
Behalve de bouw van de Stormvloedkering Ooster-
schelde zijn nog een aantal andere toepassingen
van het Minilir/Aga 112 systeem mogelijk. Eén daar
van is het zeer nauwkeurig vastleggen van scheeps-
bewegingen, zowel in horizontale zin dit zijn vaar-
baanmetingen als in verticale zin bij het onderzoek
naar het functioneren van z.g. deiningscompensa-
toren.
Lodingen
Uit de opsomming van de taken van de Meetkundige
Dienst blijkt dat zij zelf geen lodingswerk verricht.
In tegenstelling tot het landmeetkundige werk is het
lodingswerk in de Rijkswaterstaat decentraal georga
niseerd. Dit heeft historische redenen. Het lodings
werk in de Rijkswaterstaat wordt uitgevoerd door
regionale directies en enkele specialistische diensten.
De Meetkundige Dienst is op dit gebied echter vooral
betrokken bij de automatisering van lodingswerk.
Het basisprincipe van een automatisch lodingssys
teem is de koppeling van plaats- en diepte-informatie
door een computer. De verwerking van de opgeno
men gegevens vindt eveneens met de computer
plaats, meestal aan wal.
In het begin van de jaren '70, toen de behoefte aan
geautomatiseerd loden in de Rijkswaterstaat naar
voren kwam, was nog geen volledig automatisch lo
dingssysteem commercieel verkrijgbaar. Ten behoeve
van het onderhoudsbaggerwerk aan de Nieuwe Wa
terweg en de Eurogeul, dat zijn eigen particuliere
eisen stelde, ontwikkelde de Meetkundige Dienst het
z.g. Waterweg-systeem, gebaseerd op de Hewlett
Packard 9830 tafelcomputer.
-MACOMA*
n>>
fase I:
o "Ostrea" en "Macoma" worden met kabels
verbonden
o één Minilir/Aga 112 begint "Ostrea" In te -
meten;
o twee Minilir/Aga 112 meten "Macoma" in
fase II:
"Ostrea" en "Macoma" worden naar elkaar toe
geleld m.b.v. de ankerkabels
fase III:
o "Ostrea" en "Macoma" zijn één geworden
o richtpunten Minilir/Aga 112 nu op pijler
o 3 Mlnillr/Aga 112 meten pijler in
Fig. 8. Inmeting van een pijler bij het afzinken.
Fig. 9. Artist's impression" van het plaatsen van een pijler.
474
NGT GEODESIA 81
