Sonar
We hebben nu twee van de drie elementen van de
mariene geodesie behandeld, t.w. plaatsbepaling en
lodingen. Het derde element is sonar. Sonar is een
onderwater waarnemingsmethode, gebaseerd op de
eigenschappen van geluid onder water. Het woord
sonar duidt ook de instrumenten aan die hiervoor
worden gebruikt.
Het meest gebruikte type sonar is de side looking
sonar waarmee, populair gezegd, al varend een soort
akoestische foto wordt gemaakt van twee bodem
stroken aan weerszijden van de vaarbaan. Dit type
sonar, waarvan de Meetkundige Dienst een systeem
bezit, wordt vooral gebruikt voor:
zoekacties F-16, vaten, wrakken);
studie van bodemverschijnselen als zandribbels;
inventarisatiemetingen t.b.v. beheer van vaar
wegen;
inspecties (waterbouwkundige werken, oevers,
pijpleidingen in zee);
begeleiding van civiel-technische projecten.
Een bijzondere ontwikkeling op sonargebied, die bij
de Meetkundige Dienst plaatsvindt, is de ontwikkeling
van de z.g. interferentiesonar. Dit is een instrument
waarmee het mogelijk is diepteverschillen te meten
door het opwekken van een interferentiepatroon in de
door de bodem teruggekaatste geluidsgolven. Dit
wordt tot stand gebracht door simultaan gebruik te
maken van twee boven elkaar geplaatste transducers
(geluidsbronnen onder water). Dit interferentiepa
troon kan zichtbaar worden gemaakt als een stelsel
van lichte en donkere lijnen. De informatie uit deze
lijnen wordt omgezet, door een speciaal hiervoor door
de Meetkundige Dienst ontwikkelde microprocessor,
in diepteverschillen.
De interferentiesonar maakt een zeer efficiënte en
snelle wijze van dieptemeting mogelijk en levert bo
vendien diepte-informatie van plaatsen die met de
conventionele lodingsmethode niet bereikbaar zijn,
zoals het talud van dammen en dijken.
Ten slotte
Dit is de huidige stand van zaken op het mariene
geodetische gebied in de Rijkswaterstaat. De uitge
breide toepassingen van dit vrij nieuwe vakgebied zijn
vooral te danken aan de sterk gestegen activiteiten in
het mariene milieu, zowel in hoeveelheid als intensi
teit. Er is een duidelijke wisselwerking tussen de zich
ontwikkelende technische mogelijkheden en de be
hoefte aan dit soort activiteiten. De mariene geodesie
is daarom nog steeds in beweging. Met name onder-
water-akoestiek is een gebied waarin, door de toe
name van technische mogelijkheden onder water, een
sterke ontwikkeling gaande is.
De Rijkswaterstaat zal binnenkort de beschikking krij
gen over een op afstand bestuurbaar en bedienbaar
onderwatervaartuig voor gebruik in de Noordzee.
Hierbij zal worden gebruik gemaakt van akoestische
plaatsbepaling.
Ook de plaatsbepalingstechniek is nog steeds in be
weging. Ik heb de te verwachten toename van het
gebruik van satellieten voor de plaatsbepaling al ge
noemd. Ook het gebruik van geavanceerde reken
methoden ter optimalisering van de meetresultaten
zal waarschijnlijk een ruimere toepassing vinden dan
nu het geval is.
Fig. 12. Bodemreliëf, waargenomen met de MD-interferentiesonar.
476 NGT GEODESIA 81
