Vegetatiekaarteringen met behulp van
luchtfoto's*)
door ir. H. T. C. van Stokkom, stafmedewerker bij de Hoofdafdeling Lucht-
kaartering van de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat.
SUMMARY
Vegetation Mapping using Aerial Photographs
"Construction of storm surge barriers in the southwestern Netherlands has its impact on environment
and ecology. The Section Photo Interpretation of the Survey Department of the Ministry of
(Transport and) Public Works developed a method of vegetation mapping using aerial photographs
(panchromatic and false colour film). Special attention is being given to integration of metric (topo
graphy) and landscape (vegetation in this case) information into one map.
Inleiding
Een belangrijke taak van de Meetkundige Dienst is het
vervaardigen van kaarten voor velerlei doelen. Naast
topografische kaarten als wegenkaarten, beheerkaar-
ten en dergelijke worden ook thematische kaarten ge
maakt. Een thematische kaart is een kaart waarin een
of meer onderwerpen, zoals bijv. vegetatie of over-
spoelingsduur, worden weergegeven, zodat de ruim
telijke verdeling duidelijk wordt. Om de reden te ach
terhalen tot het besluit om thematische kaarten te
gaan vervaardigen, moeten we terug naar 1971Sinds
dat jaar is aan de Deltadienst van de Rijkswaterstaat
een afdeling Milieu en Inrichting verbonden, met als
taak de milieukundige begeleiding van de Deltawer
ken IDeltawerken, 1981]. In dat kader had men be
hoefte aan een inventarisatie van milieukundige waar
den om de inrichting zo goed mogelijk in te passen in
de bestaande omstandigheden, ook wat de mens
betreft.
Een onderdeel van deze inventarisatie is het vervaar
digen van vegetatiekaarten. Hiervoor werd in 1972 de
hulp ingeroepen van de Meetkundige Dienst. Om aan
deze behoefte te kunnen voldoen werd binnen de
Meetkundige Dienst een afdeling Foto-interpretatie
gevormd. De gevolgde methode werd in de loop der
jaren steeds weer bijgeschaafd en verfijnd. Het resul
taat, een kaarteringsmethodiek en de verweving met
het fotogrammetrische aspect van de kaartvervaardi
ging, zal in het navolgende worden gepresenteerd.
Rest mij nog in deze inleiding te vermelden, dat het
werkterrein zich in de laatste jaren sterk heeft uitge
breid, zowel wat geografische verspreiding als wat
thema's (onderwerpen) betreft. Ik denk hierbij bijv.
aan recreantentellingen en kaarteringen van onder
watervegetaties.
Landschapsbegrip als basis
Voordat wordt overgegaan tot het beschrijven van de
kaarteringsmethodiek is het noodzakelijk in te gaan op
de basisgedachte van deze methodiek. Planten en
dieren, maar ook mensen, zijn niet op zichzelf staande
verschijnselen op het aardoppervlak, maar maken
deel uit van een groter geheel, dat hen beïnvloedt,
maar ook door hen wordt beïnvloed. Dit groter geheel
wordt in de landschapsoecologie omschreven met
land of landschap**). Dit landschap, en hiermee wordt
dus niet het visuele landschap bedoeld, is het centrale
onderwerp omgeven door landattributen. Deze attri
buten hebben stuk voor stuk drie aspecten [Zonne
veld, 19771:
1Ze zijn bouwstenen van het landschap waaraan het
landschap is te herkennen; zoals een bepaald ge
steente, waarop een bodem met een zekere vege
tatie, bewoond door bepaalde dieren en met een
zeker klimaat.
2. Al deze bouwstenen beïnvloeden elkaar, men
noemt ze daarom „factoren". Een vegetatie beïn
vloedt de bodem en de bodemvorming, die ver
volgens weer invloed heeft op de daarop mogelijke
vegetatie.
3. De rol van „factor" houdt in, dat alle attributen
ook weer worden beïnvloed door alle andere, dus
van elk attribuut afhankelijk is. Dit wil zeggen dat
wanneer een landattribuut in de tijd verandert, alle
andere ook veranderen in de tijd.
Dit idee is niet van de laatste tijd, want Von Humboldt
dacht in het begin van de 19e eeuw al duidelijk in de
vorm van landschapseenheden van holistische aard.
Hij definieerde het landschapsbegrip als „Der Total-
character einer Erdgegend". Onder holisme wordt
verstaan dat bepaalde complexe systemen bij bestu
dering als één geheel worden beschouwd. In een
holistische benadering wordt uitgegaan van het be
staan van een landschap dat meer is dan de diverse
afzonderlijk bestudeerbare attributen. Met andere
woorden: het resultaat, in dit geval het landschap, is
meer dan een som van de delen. Het is een integrale
benadering. Ondanks het feit dat er verscheidene
scholen in de wetenschap zijn, die zich alleen richten
op de eigen discipline en de verfijning daarvan, is het
mijns inziens geboden bij het inventariseren van het
landschap of diens attributen, alle attributen in de
inventarisatie te betrekken.
Vooral de luchtfotografie en andere Remote Sensing-
technieken hebben deze holistische benadering gesti
muleerd, omdat het landschap op een luchtfoto als
geheel staat afgebeeld. Ondanks dat men misschien
slechts is geïnteresseerd in een van de attributen,
wordt op deze wijze het gehele landschap in de inven-
Inleiding gehouden op 28 oktober 1981 te Utrecht op het 11e
NGL congres.
Landschap:
a. Een geheel, gevormd door de wisselwerking van de levende
en niet-levende natuur, in een herkenbaar gedeelte van het
aardoppervlak.
b. Een deel van de ruimte aan het aardoppervlak, dat bestaat
uit een complex van relatiestelsels, ontstaan door de wer
king van gesteente, water, lucht, planten, dieren en mens,
en dat in zijn uiterlijke verschijningsvorm een te onderschei
den geheel vormt.
NGT GE0DESIA 81
477
