Op bezoek bij INI. D. Haasbroek,
oud-lector aan de Technische Hogeschool Delft
Wie op bezoek gaat bij de heer Haasbroek, in de
serviceflat ,,de Rekere" te Bergen, zal daarvoor bij
voorkeur een zonnige dag moeten uitzoeken. Niet
omdat men anders een slechte gastheer zou aantref
fen, integendeel zelfs, maar de zon is nodig om te
kunnen constateren met welke nauwkeurigheid de tijd
kan worden afgelezen op een zonnewijzer in de tuin
van ,,de Rekere".
Degenen, die de heer Haasbroek kennen, of mis
schien alleen bekend zijn met zijn artikelenserie in de
7e jaargang (1965) van Geodesia, zullen zich waar
schijnlijk niet verbazen over het feit, dat hij de ont
werper is van die zonnewijzer. Veeleer zal men dan
verbaasd zijn over het feit, dat een dergelijk instru
ment met de hand is vervaardigd door de heer D. C.
Folmer, voormalig hoofdwerktuigkundige bij de Ko
ninklijke Rotterdamse Lloyd. Beide heren zijn de
tachtig reeds gepasseerd.
De tijdaanwijzing op de zonnewijzer is afgestemd op
de Middeneuropese (zomer)Tijd. De volle uren zijn
Romeins becijferd en onderverdeeld in intervallen van
10 minuten, waarbinnen de minuten moeten worden
geschat.
Als gevolg van de onregelmatige snelheid van de
aarde om de zon en de steeds wisselende stand van
de ecliptica moet dagelijks met tijdcorrecties rekening
worden gehouden. Deze correcties kunnen worden
ontleend aan een tijdvereffeningskromme, die op de
zonnewijzer is aangebracht. De 1e en 16e van de
maand (voor februari de 15e) zijn daarop met respec
tievelijk grote en kleine stippen aangegeven. De ove
rige dagen vindt men door interpolatie. Op 16 april,
15 juni, 1 september en 25 december zijn deze correc
ties nul. Op 22 september, mijn bezoekdatum, is deze
correctie —7,5 minuten.
Op de tijdvereffeningskromme kan tevens de datum
worden afgelezen. Daarvoor is ze zodanig op de
zonnewijzer geconstrueerd, dat dagelijks om 13.41
uur de schaduw van het bolletje (verdikking in het
midden van de stijl) op de kromme de juiste datum
aangeeft. Op 21 maart en 23 september zijn dag en
nacht voor alle plaatsen op de aarde even lang. De
declinatie van de zon is dan namelijk nul en het bij
zondere is, dat de schaduw van het bolletje op beide
dagen de uurcirkel blijft volgen.
Men zal naar Bergen moeten reizen om met behulp
van deze unieke zonnewijzer, die een doorsnede heeft
van 1 meter, zijn horloge gelijk te kunnen zetten. De
zonnewijzer is namelijk exact berekend voor deze
plaats met als geografische coördinaten 52°40'19,4"
noorderbreedte en 4°12'57,2" oosterlengte, of in
coördinaten t.o.v. Amersfoort —45431,10 en
57602,88.
J. Fokkink
De heren Haasbroek en Folmer bij hun zonnewijzer. (Foto: Kees Blokker, Alkmaar. I
NGT GEODESIA 81 437
