Het heeft weinig zin te definiëren wat nu precies een
luchtfoto is. Wij noemen elke foto, die is gemaakt vanuit
een luchtvaartuig, een luchtfoto, wat de vlieghoogte ook
moge zijn. Dit ter onderscheiding van foto's die zijn ge
nomen vanaf een hooggelegen of misschien zelfs
hoger gelegen vast standpunt. De reden daarvoor
heeft niets van doen met de fotografie als zodanig, maar
is louter praktisch van aard. Luchtfotografie staat of valt
met de mogelijkheid een luchtvaartuig op de juiste wijze
te navigeren (verderop meer hierover).
Gelet op bovenstaand uitgangspunt is er in principe wei
nig voor nodig om luchtfotografie te kunnen bedrijven.
Omdat vrijwel ieder huishouden over een fototoestel be
schikt en velen onder ons ook weieens hebben gevlo
gen, is er sprake van een groot potentieel aan „lucht-
fotografen". Toch zullen slechts weinigen aanspraak
willen en kunnen maken op de betiteling luchtfotograaf.
Wat maakt een luchtfotograaf dan zo uitzonderlijk? Die
vraag moge interessant zijn, maar relevant is zij niet.
Belangrijker is uiteen te zetten wat het bedrijven van
luchtfotografie zoal vergt. Gaandeweg wordt dan duide
lijk, waarin een luchtfotograaf zich onderscheidt van een
willekeurige camerabezitter, die weieens een foto maakt
vanuit een vliegtuig. De kern van ons betoog zal dan ook
meer liggen bij de essenties van het bedrijven van lucht
fotografie dan bij allerlei technische details.
Voor ons vormen luchtfoto's een middel; een stuk ge
reedschap, dat bruikbaar moet zijn. Luchtfoto's zullen te
allen tijde zo goed mogelijk moeten beantwoorden aan
het doel waarvoor ze zijn gemaakt.
Bij goed gereedschap zijn vormgeving en uitvoering af
gestemd op een specifiek gebruiksdoel; bij luchtfoto's
zou het ons inziens niet anders behoren te zijn. In de uit
voering van luchtfotografie valt op dit moment evenwel
weinig differentiatie te bespeuren.
Grof geschetst bestaan er slechts twee vormen van
luchtfotografie: ten eerste het snapshot, gemaakt uit de
vrije hand met een relatief lichte camera; ten tweede de
systematische verticaalopname, vervaardigd met een
vast opgestelde, grote, zware, voor fotogrammetrische
doeleinden geconstrueerde camera. Daartussen bevindt
zich nauwelijks iets. Dienen (potentiële) gebruikers zich
neer te leggen bij dit summiere aanbod aan „gereed
schap"? Ons antwoord op die vraag ligt besloten in het
navolgende relaas.
Multispectrale fotografie
Een deel van de Remote Sensing-activiteiten aan de
Landbouwhogeschool (LH) heeft betrekking op onder
zoeksactiviteiten bij het LH-proefbedrijf, de ir. A. P.
Minderhoudhoeve. Met behulp van multispectrale scan
ning en multispectrale fotografie wordt onderzoek ge
daan naar verschijnselen als bodemvariabilitelt, activiteit
van wormen in grasland, en naar gewasgegevens ten be
hoeve van akkerbouwveldproeven.
De multispectrale fotografie wordt uitgevoerd in eigen
beheer met behulp van apparatuur die is gebouwd bij de
vakgroepen Landmeetkunde en Erfelijkheidsleer en bij de
TFDL (Technisch Fysische Dienst voor de Landbouw).
Daarbij is dankbaar gebruik gemaakt van de kennis en er
varing van de Aviation Group van het ITC in Enschede.
Op het vlak van de fotografische techniek is een samen
werking aangegaan met de Photographic Technology
Group van het Polytechnic of Central London.
Doel
In eerste instantie gaat bij alle toepassingen (kale bo
dem, grasland, akkerbouwgewassen) de belangstelling
uit naar verschillen in reflectie, zowel in relatieve als in
absolute zin. Daartoe moet het mogelijk zijn in drie ver
schillende golflengtebanden te fotograferen (groen, rood
en nabij-infrarood).
Hoe breed of smal die banden dienen te zijn, zal de erva
ring moeten leren. In elk geval dienen zij wat ligging
betreft overeen te stemmen met die van de multi
spectrale scanner. Voor een juiste keuze zijn experimen
ten nodig met diverse combinaties van films en filters.
De bruikbaarheid van multispectrale fotografie voor bij
voorbeeld het uitvoeren van akkerbouwveldproeven zal
sterk afhangen van het moment van opname. Wanneer
dat moment of die momenten vallen, wordt onderzocht
door gemiddeld eens per twee weken het proefbedrijf te
fotograferen. Zonodig zal de frequentie worden ver
hoogd.
Welke schaal de beste is, hangt af van hetgeen men op
dat moment wil weten, en kan van gewas tot gewas ver
schillen.
Fotografie in eigen beheer
De ir. A. P. Minderhoudhoeve omvat in totaal 240 ha
bouwland en grasland, onderverdeeld in een groot aantal
proefvelden. De te fotograferen eenheden zijn derhalve
vanuit het oogpunt van luchtfotografie beperkt van om
vang.
Alleen al om die reden lag het weinig voor de hand uit
sluitend gebruik te maken van grootformaat 23/23 verti
caalopnamen. Bovendien zou het uitvoeren van de
noodzakelijke experimenten met camera's van dat for
maat te grote bedragen gaan vergen, terwijl de inzet
baarheid niet zo flexibel zou kunnen zijn, als voor „foto
grafie op afroep" wenselijk is.
In de loop van de tijd hebben gangbare kleinformaat
camera's (70 mm en 35 mm film) hun bruikbaarheid voor
multispectrale fotografie bewezen. Deze camera's bie
den tevens de mogelijkheid de fotografie in eigen beheer
uit te voeren.
Van 1977 tot 1980 heeft de vakgroep Landmeetkunde
van de LH enige ervaring opgedaan met multispectrale
70 mm fotografie. Daarbij kon slechts met één camera
tegelijk worden gefotografeerd. Hoewel deze werkwijze
nogal tijdrovend is, indien met vier verschillende film-
filtercombinaties wordt gewerkt, waren de resultaten
zeer bemoedigend.
Deze ervaring, gevoegd bij die van vele anderen, heeft
geleid tot het besluit multispectrale fotografie te gaan
bedrijven met meerdere camera's. De directe aanleiding
was het opstarten in 1981 van het onderzoek „het toe
passen van teledetectie (Remote Sensing) bij akker
bouwveldproeven".
Benodigdheden
Vooraf viel en valt weinig te voorspellen over de beno
digde opnameschalen. Daarom zijn voorzieningen ge
troffen, die het vervaardigen van grootschalige opnamen
mogelijk maken. Dergelijke opnamen zullen vooral nodig
zijn voor het weergeven van details in gewassen. Beeld
scherpte is dan een eerste vereiste.
De kortste belichtingstijd van Hasselbladobjectieven be
draagt (effectief) 3 milliseconde. Gegeven de vliegsnel-
heid van kleine vliegtuigen (50 m/s) vertonen opnamen
met een grotere schaal dan ca. 1 op 4 000 een waar
neembare bewegingsonscherpte. Enkele van de te ge
bruiken film/filter combinaties zullen evenwel leiden tot
nog langere sluitertijden.
324
NGT GEODESIA 82
