Voor het maken van grootschalige opnamen is een lang
zaam vliegend luchtvaartuig aangeschaft; een soort ge
motoriseerde deltavlieger (Eagle). Het idee om dit type
vliegtuig in te zetten, is afkomstig van de Aviation Group
van het ITC. Dit geheel open eenpersoonsvliegtuigje kan
zonder bezwaar worden uitgerust met vier 70 mm came
ra's. De prijs van de camera-uitrusting is dan wel ruim
tweemaal die van een Eagle. De noodzakelijke aan
passingen zijn ontwikkeld bij de vakgroep Landmeet
kunde en worden gebouwd bij de TFDL.
Het is (nog) niet toegestaan om met een Eagle hoger te
vliegen dan 100 meter, waardoor opnameschalen, klei
ner dan 1 2000, niet mogelijk zijn (bij 70 mm fotografie
is de kortste brandpuntsafstand 5 cm).
In een eerder stadium was reeds besloten een een-
motorig huurvliegtuigje in te richten voor multispectrale
fotografie. Daartoe zouden in de romp van dat vliegtuig
enkele gaten moeten worden aangebracht.
De Rijksluchtvaartdienst (RLD) legt bij wijzigingen aan
vliegtuigen aanzienlijk strengere normen op dan de Rijks
dienst voor het Wegverkeer dat doet ingeval van auto
mobielen.
Zonder voorafgaande toestemming mag er helemaal
niets aan een vliegtuig worden veranderd; nog geen
schroefje. Het is dan ook niet mogelijk om „even" een
gat in de bodem van een vliegtuig te laten maken dat
groot genoeg is voor het plaatsen van vier 70 mm
camera's van het type Hasselblad, zonder vitale delen als
ribben te raken. Kleinere gaten vereenvoudigen zo'n in
greep aanzienlijk, omdat daarbij alleen wat plaatwerk in
het geding is.
Bij de keuze van een geschikt vliegtuig en voor het laten
aanbrengen van de nodige „gaten" is advies gevraagd
aan de Aviation Group van het ITC.
In een laagdekker (Piper Archer II) van de firma CAT
(Central Air Teuge) zijn bij Schreiner in Beek drie gaten
gemaakt voor het plaatsen van een richtkijker en van
twee camera's.
Een uitrusting met meer camera's is praktisch alleen
mogelijk bij gebruik van een groter vliegtuig. Zowel
wegens de huurprijs als vanwege de hoge investering die
een groot gat vergt [f 20 000,— tot f 50 000, wogen
de nadelen in dit geval niet op tegen de voordelen.
De voorzieningen die nodig waren voor het opstellen van
de camera's en de richtkijker (zie fig. 1zijn gebouwd bij
Fig. 1. Apparatuur voor verticaalfotografie met twee 70 mm
camera's, bestaande uit een richtkijker Imidden achter I, een inter-
valtimer midden voor) en twee camerahouders. Links is een
camera geplaatst, rechts een belichtingsmeter met hulpstuk Imeet-
hoek ca. 1°).
NGT GEODESIA 82
de vakgroep Landmeetkunde met assistentie van de
TFDL.
Het tijdsinterval tussen twee opnamen wordt geregeld
met behulp van een timer (fig. 2), die is ontwikkeld en
gebouwd bij de vakgroep Erfelijkheidsleer van de LH. Dit
kan op twee manieren:
In het ene geval houdt de navigator een schakelaar inge
drukt, zoals dat op grond van indicatielijnen in de richt
kijker nodig is. Bij het indrukken gaat de camera voor de
eerste keer af; bij het loslaten voor de tweede keer. Daar
na loopt de camera door met het interval tussen die twee
opnamen. Aan het einde van een opnamestrook kan het
interval voor hergebruik in een geheugen worden ge
plaatst.
De tweede mogelijkheid bestaat uit het tevoren invoeren
van een bepaalde interval (nauwkeurigheid 0,1 sec.). Zo
wel het interval als het aantal opnamen verschijnt op een
display.
Deze mogelijkheden doen misschien wat overdadig aan,
maar zijn geheel toegesneden op het type vluchten dat
moet worden uitgevoerd (korte vliegstroken op relatief
geringe hoogte).
Fig. 2. Intervaltimer met aansluitingen voor vier camera's en voor
bedieningsorganen. Het witte doosje links heeft de navigator tij
dens de vlucht in zijn hand en is voor het bedienen van de camera's
(automatische instelling van het interval). Het interval verschijnt op
de stopwatch rechts, en het aantal opnamen op de display in het
midden (een gesloopte zakrekenmachine). Op de achtergrond een
Hasselblad 500 EL/M camera met 50 mm objectief en 70 mm maga
zijn (70 opnamen).
Het filmmateriaal bestaat uit dubbelzijdig geperforeerde
70 mm film. Alle emulsies, die in de luchtfotografie
gangbaar zijn, kunnen in deze confectie worden gele
verd in rollen van 30 of 45 meter (toereikend voor respec
tievelijk 450 of 700 opnamen).
Daarnaast zijn ook enkele emulsies voor „normale" foto
grafie in 70 mm confectie verkrijgbaar. Men dient de
films zelf op te spoelen in lengten van 4,5 meter (70 op
namen) voor gebruik in de 70 mm Hasselbladmagazijnen
(elke emulsie in een apart magazijn).
De filters zijn geselecteerd uit het leveringsprogramma
van Kodak. Dit zijn goedkope maar kwetsbare gelatine
325
