modellen. Deze modellen worden geacht op de juiste
wijze aan elkaar aan te sluiten.
Het procesonderdeel puntsoverdracht, met behulp
waarvan de modelverbindingen tot stand worden ge
bracht, dient op een zo vroeg mogelijk moment op zijn
juistheid te worden gecontroleerd; hoe eerder corrige
rend kan worden opgetreden, hoe beter. Ten einde het
totale procesonderdeel aerotriangulatie, waarvan in feite
de puntsoverdracht een onderdeel is, beter te beheer
sen, liggen plannen gereed om tijdens de instrumentele
triangulatie de meting op zijn juistheid te toetsen en het
gemeten model aan te sluiten aan de reeds gemeten aan
grenzende modellen. Een en ander zal resulteren in een
zo gaaf mogelijke invoer van gegevens in het proces
onderdeel blokvereffening.
Ten aanzien van dit procesonderdeel is binnen afzien
bare tijd de vervanging te verwachten van het Anblock-
programma door het door de Meetkundige Dienst van de
Rijkswaterstaat ontwikkelde ,,FOTEF"-programma [6],
dat is gebaseerd op de laatste ontwikkelingen op het
gebied van vereffeningstechnieken. Dit ,,FOTEF"-pro-
gramma is op zijn beurt ontwikkeld uit de SCAN-2 pro
grammatuur van de Afdeling der Geodesie van de TH
Delft.
c. Bladaanleg, kaartering en afwerking
Het mag inmiddels als algemeen bekend worden ver
ondersteld, dat binnen de Dienst van het Kadaster het
project Landmeetkundige en Kartografische Informatie
verwerking (LKI) loopt. Doel is het ontwerpen van syste
men voor het verzamelen, verwerken en beheren van in
formatie over vorm, ligging en hoedanigheid van vast
goedobjecten. Omdat te verwachten is dat de automati
sering op het gebied van grootschalige kaartinformatie in
de toekomst snel zal toenemen, richt de aandacht zich
primair op dit produkt. Drijfveer achter dit alles is, dat
ruimtelijk ordenen bekendheid vereist met de bijzonder
heden van de te ordenen ruimte. Steeds meer functies
leggen beslag op steeds minder ruimte; steeds meer be
langen gaan botsen vanwege ruimtegebrek. Dat maakt
overigens ook dat ruimtelijk ordenen van een inrichtings
probleem een bestemmingsprobleem is geworden.
De noodzaak voor een adequate vastgoedhuishouding
staat niet ter discussie. Dat de snelheid, de opslagcapa
citeit en de communicatiemogelijkheid van de computer
daarbij niet kunnen worden gemist, is duidelijk.
Een bijzonder kenmerk van de fotogrammetrische meet
techniek is de grote automatiseringsvriendelijkheid.
Daarom is men al vroeg begonnen met automatische
registratie-apparatuur aan fotogrammetrische instru
menten aan te sluiten. Te verwachten is dat o.m. van
wege de lage prijs/prestatie-verhouding de fotogramme
trische meettechniek nog verdere toepassing zal vinden
[7].
Binnen de bovengenoemde projectorganisatie LKI is in
de afgelopen maanden gewerkt aan het ontwikkelen van
een methode voor digitaal fotogrammetrisch kaarteren.
Op basis van een drietal experimenten is een concept
systeem ontwikkeld. Er is gekozen voor een modulaire
opbouw; dat wil zeggen dat het ontwikkelde concept ge
ring van omvang is en dat het verdere stappen in eventu
eel andere richting niet belemmert.
Elk stereo-uitwerkingsinstrument met toebehoren is een
eigen systeem en op zijn beurt verbonden met een cen
trale computer. De voor deze keuze gehanteerde argu
menten zijn: betrouwbaarheid, onafhankelijkheid, moge
lijkheid tot aanpassing aan ontwikkeling van hard-ware
NGT GEODESIA 82
en ten slotte, thans zeker niet onbelangrijk, de mogelijk
heid tot een gefaseerde aanpak.
Indien het ontwikkelde concept de testprocedure goed
doorstaat en de middelen kunnen worden gefourneerd,
treedt een geheel nieuwe fase in de ontwikkeling van de
fotogrammetrische meettechniek bij het Kadaster in.
De hiervoor beschreven stroomlijning van de aerotrian
gulatie- en blokvereffeningsfase kan dan onmiddellijk
worden gevolgd door de fase kaartering, of beter de fase
van de topografische gegevensinwinning. In de tijd ge
zien kunnen theoretisch en praktisch de fasen aerotrian
gulatie en gegevensinwinning betreffende de topografie
parallel verlopen.
Als een bijkomend voordeel van deze gewijzigde opslag
van de topografische gegevens moet zeker ook worden
genoemd het feit dat er een grote mate van vrijheid ont
staat voor wat betreft de fotoschalen en de systematiek
in de inrichting van de fotografie.
Het op deze wijze veranderen en in elkaar schuiven van
procesonderdelen zal ongetwijfeld van invloed zijn op de
organisatie van het werk. Dit heeft weer zijn invloed op
de mens in de organisatie. „Iets op nieuwe manier orga
niseren, betekent dat je er ook zelf wat anders door
wordt. Het organisatieproces mag niet aan aderverkal
king lijden. Steeds weer is fris bloed nodig, ja moeten
nieuwe bloedvaten en zenuwnetten tot stand komen.
Men moet met zijn tijd meegaan, beter nog op de
komende tijden vooruitgrijpen" [5].
Dat de veranderingen in de organisatie door de invoering
van nieuwe systemen niet gering zullen zijn, is zeker.
Daarom is gedurende de gehele ontwerpfase in teamver
band samengewerkt met alle betrokkenen. Van deze
samenwerking is een geweldige stimulans uitgegaan,
waardoor vol vertrouwen de invoeringsfase wordt inge
gaan. De tijd die het overleg kost, weegt ruimschoots op
tegen het positieve resultaat ervan.
4. Slot
De bedoeling van dit artikel is het geven van een over
zicht van de huidige stand van zaken bij de afdeling Foto-
grammetrie van het Kadaster en van de ontwikkelingen
die daarin vallen te onderkennen. Vooral wat dit laatste
betreft, ligt er meer dan ooit een enorme uitdaging. Op
vele plaatsen wordt aan deze ontwikkeling gewerkt. In
een overzicht over „Digitalauswertung in der Photo-
grammetrie" [8] komt prof. Konecny tot de slotop
merking: „Selbst wenn zich diese Vorhersagen nur zur
Halfte bewahrheiten sollten, ist eine stürmische Ent-
wicklung der Digitaltechnik innerhalb der Photogramme-
trie nicht aufzuhalten. Die praktische Photogrammetrie
sollte sich durch eine intensive analytische Orientierung
darauf vorbereiten".
Technische ontwikkelingen vinden in het algemeen niet
plaats omdat ze nodig zijn of worden gevraagd, maar
veeleer omdat zij technisch mogelijk worden.
Wat te denken bijv. van de ontwikkelingen op het gebied
van de blokvereffening, waar in de afgelopen 20 jaren de
nauwkeurigheid met een factor 10 is gestegen. Of wat te
denken van de ontwikkelingen op het gebied van de digi
tale opnametechnieken, waarbij met behulp van senso
ren het terrein wordt afgetast en de topografie in digitale
vorm wordt opgeslagen met de mogelijkheid om deze in
formatie voor verdere verwerking door te sluizen naar
een computer [9]. Alhoewel de meetkundige problemen
die hiermee samenhangen thans nog niet zijn opgelost,
wordt verwacht dat dit binnen afzienbare tijd wel het
geval zal zijn.
331
