Op 1 mei 1855 werd dit baanvak opengesteld, zonder
enige accommodatie voor reizigers- en goederenvervoer
aan het eindpunt te Moerdijk. Alleen op enkele voorlopi
ge sporen werd de treindienst afgewikkeld. Het zou ech
ter nog bijna twee jaren duren, eer de werkzaamheden
aan de Moerdijk werden beëindigd.
In de overeenkomst, als boven vermeld, was beschre
ven, dat de werken aan het eindpunt moesten zijn vol
tooid in augustus 1855. Echter, door de voortdurende
rentestijgingen (1853 - 3%, 1857 - 7%) bij de „Bank of
England" kwamen de aandeelhouders niet altijd even
prompt met geld op de plank. Voortdurend werd er van
regeringswege op aangedrongen de werkzaamheden
niet al te zeer te laten vertragen. Hierop reagerend,
bracht de maatschappij toen naar voren, dat „de zeer
buitengewone inspanning gedurende de maand April II.
een zeer grooten invloed op de gezondheid van het per
soneel, met de leiding der werkzaamheden belast, had
uitgeoefend".
De exploitatie bleek vanaf het begin een succes te zijn.
Uit de inkomsten kon men dan toch tenslotte alle achter
stallige werkzaamheden verrichten.
Merkwaardig genoeg zou door allerlei politieke verwik
kelingen deze buitenlandse spoorwegmaatschappij geen
verdere „toegang tot het hart van het land" worden ver
leend. Het traject Zevenbergen-Moerdijk zou dan ook de
twijfelachtige eer te beurt vallen om de eerste opge
broken spoorweg in Nederland te worden; het is dan in
middels 1880. Alle spoorwegverkeer in westelijk Noord-
Brabant kwam in handen van de „Maatschappij tot Ex
ploitatie van Staatsspoorwegen".
Een uit Roosendaal komende trein kon trouwens al sinds
1876 via Zevenbergen en Lage Zwaluwe naar Holland
stomen over de Moerdijkbrug, waarvan de bouw van
staatswege was ondernomen. Moerdijk kon voorgoed
links blijven liggen
Toelichting bij figuur 2
De tekening probeert een beeld te geven, hoe en met welke nauw
keurigheid in die jaren een tracé van een aan te leggen spoorweg
in het terrein werd uitgezet. Volgens de oorspronkelijke vorm van
de concessie zou de spoorweg in een rechte lijn naar de Roode
Vaart worden aangelegd. Deze richting werd met twee maten vast
gelegd:
12,00 m vanaf midden kruispunt in het gehucht Logtenburg,
71,00 m vanaf midden bocht in de weg nabij Roode Vaart.
Na de wijziging van de ligging van het eindpunt zal deze richting als
basis worden aangehouden.
Akte deel 318 no. 30 vermeldt dan de volgende uitzetgegevens.
„Van den kruin van den Nassaupolderdijk tot piket Een, zijnde eene
lengte van 120 el het verlengde der vastgestelde en reeds uitge
voerde rigting ten zuiden van dien dijk, van daar tot piket drie met
eene boog waarvan de straal 900 El, de ontwikkelde lengte 741,04
el, en de hoek 132°30' is. Vervolgens tot piket 6, over eene lengte
van 668 el volgens de rigting der raaklijn van laatstgenoemde boog
aan het piket 3, van piket 6, tot piket 10, op het midden der kruin
van den buiten of Zeedijk van Lokkergors bij Moerdijk eene boog
waarvan de straal 1000 el; de ontwikkelde lengte 654,50 El en de
Hoek 142°20' is, en van piket 11 op het stationsterrein volgens zoo
danige rigtingen, als de plaatsing der gebouwen zal vorderen".
Wel zijn deze gegevens iets verschillend met de maten in de teke
ning. Deze maten zijn overgenomen van een tekening behorende
bij „het proces-verbaal der beschrijving van den spoorweg voor
zoo ver hij binnen den grooten kring der verdedigingswerken bij
den mond van de Roode Vaart zal gelegen zijn", aanwezig in het
Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage. Bij nadere beschouwing
bleken de maten in de tekening destijds onnauwkeurig te zijn bere
kend, wellicht als gevolg van de toepassing van logaritmen.
Als basis voor deze situatietekening hebben enige hulpkaarten van
het Kadaster gediend.
MOERDIJK
pk 3—N
get M C J BROOS
pk 1
udden overweg
LOGTENBURG
kruispunt
Fig. 2. Situatie spoorweg Roode Vaart - Moerdijk 1855.
Bronnen
Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage, Archief Binnenlandse Za
ken, 3e afd. B, Waterstaat 1831-1877, Dossier 79, Inv. nos. 2882
t/m 2886.
Broos, M. C. J. De Spoorweg Antwerpen-Rotterdam, Maandblad
NVBS „Op de Rails", 45e jrg. 1977-11.
Broos, M. C. J. Het eindpunt van de spoorweg Antwerpen-
Rotterdam te Moerdijk, Jaarboek Oudheidkundige Kring „De Ghul-
den Roos", Roosendaal, 1980.
Hartgerink-Koomans, dr. M. De Zuiderlijnen, Economisch-Histo-
risch Jaarboek, 1965.
Dienst van het Kadaster en de Openbare Registers, Breda. Archief
Hulpkaarten en Minuutplans.
16
NGT GEODESIA 83
