Toespraak ter gelegenheid
prof. dr. ir. W. Baarda
van het afscheid van
Als bijzondere toepassing vermeld ik de berekening en de analyse
van het z.g. Noordzeenet door de Dienst der Hydrografie.
Het was niet alleen de pure techniek die uw belangstelling had; ik
herinner u in dit verband aan uw zeer actieve aandeel in het werk
van de staatscommissie, die de ontwerp-Kadasterwet voorbe
reidde, een ontwerp dat thans ter behandeling ligt bij de Tweede
Kamer.
Een van de doelstellingen van het LGR is het verrichten en stimule
ren van geodetisch onderzoek. Een middel om dit te bereiken,
achtte u het voor enige tijd detacheren van medewerkers van de
praktijkdiensten bij het LGR. Dit is bij mijn weten slechts in een
enkel geval gerealiseerd.
Toch is er een grote invloed van uw werk in de praktijkdiensten tot
stand gekomen en wel door het aantrekken van jonge mensen die,
hetzij enige tijd bij het LGR hadden gewerkt, hetzij als goede leer
lingen van u bekend stonden. Zulke sollicitanten, die wij weieens
met de soortnaam „Baardiaan" plachten te betitelen, werden door
de praktijkdiensten met graagte binnengehaald. Deze mensen
brachten met helder inzicht en schijnbaar gemak uw theorieën in
praktijk; zulks ten gerieve van hun bazen, die, veelal bedolven
onder andere problemen dan de puntsbepaling, het directe contact
met uw immer voortsnellende theorie enigszins hadden verloren.
Aldus ontstonden, en ontstaan nog steeds, bij de Nederlandse
landmeetkundige diensten nieuwe programma's ten behoeve van
de detailmeting, de waterpassing en de fotogrammetrie, program
ma's die het stempel dragen van uw theoretische grondslagen.
Niet alleen in Nederland, maar ook in het buitenland is de invloed
van uw denkwijze doorgedrongen. Het is opmerkelijk hoe in de bui
tenlandse literatuur steeds meer naar uw werk wordt verwezen.
Op de onlangs gehouden bijeenkomst van de Organisation des
Etudes Expérimentales de Photogrammétrie Européenne" te Hel
sinki kwam uw methode van foutenopsporing duidelijk als de beste
naar voren. Via de toepassing van uw theorie bij het onderwijs aan
het ITC beschikt men thans ook in de ontwikkelingslanden over
methoden om de kwaliteit van fotogrammetrisch werk te beoorde
len. Dat een van uw leerlingen tot hoogleraar aan de Universiteit
van Karlsruhe werd benoemd, is eveneens een bewijs voor de inter
nationale erkenning van uw theorieën.
De internationale waardering voor uw werk komt ongetwijfeld het
best tot uitdrukking in het eredoctoraat, waarmede de Universiteit
van Stuttgart u vereerde op 5 november jl.
Waarde Baarda, mevrouw Baarda, dames en heren,
Ik mag nu spreken namens de Afdeling der Geodesie. Ik zou precies
moeten vertellen welke pet ik daarbij op heb, maar net als in het
dagelijkse leven kan ik kiezen uit een gevarieerd assortiment. Ik zou
al die hoofddeksels één voor één kunnen opzetten, maar dan zou
hetzelfde effect ontstaan als wanneer een hele rij sprekers achter el
kaar optrad, een effect dat wij voor deze bijeenkomst hebben willen
vermijden. Als alternatief zou ik een veeldimensionele pet op kun
nen zetten, liefst met onbenoemde maateenheden. Het is me niet
gelukt hieraan gestalte te geven. Laat ik het erop houden dat ik
eenvoudig spreek als iemand die in de afdeling lang en intens met
je heeft mogen samenwerken op veel verschillende gebieden. En
als ik dat zo zeg, komt er al direct een dimensie te voorschijn die
hier niet te elimineren valt, en waaraan je in je rede kleur en inhoud
hebt gegeven: de tijd. Ik zou wat jaartallen kunnen noemen om te
laten zien hoe lang je aan de Technische Hogeschool bent verbon
den, maar het is misschien illustratiever te vertellen dat er een offi
cieel stuk bestaat, met de stellige mededeling dat je pensioen maxi
maal f 14 000, per jaar zal bedragen. (Ik denk dat dat inmiddels
wel wat is aangepast, zo niet dan moet je echt eens met de perso-
neelsbeheerder gaan praten.)
Als ik de spreektijd die mij hier ter beschikking staat, deel door de
tijd waarin je als kroondocent aan de TH hebt gewerkt, dan komt
er maar een heel kleine dimensieloze grootheid uit, minder dan een
miljoenste. Je hebt in die tijd ontzaglijk veel werk verricht en hoe
kan ik dat tot een miljoenste comprimeren? Je bent ook weieens
ziek geweest, en als je dan op het gebouw terugkwam, zei je stee
vast: ik heb nou eens lekker kunnen werken. Na zo'n weekje kwam
je je medewerkers eens een studie van meer dan 80 bladzijden bren
gen, en ik hoor het Meerdink nog zeggen: Jonge jonge, alleen
over het pure schrijfwerk zou een ander al een week doen". Zo zou
ik mijn spreektijd gemakkelijk kunnen vullen met een pure opsom
ming van je activiteiten en alle facetten van je werk, maar ik vrees
dat Klaas Vaak dan toe zou slaan, zodat ik liever wat impressio
nistisch te werk ga.
Fouten zoeken; van hobby tot wetenschap. In 1942, veertig jaar ge
leden, schrijft Roelof's in een naschrift op zijn artikel „Azimuths-
bepaling op de Poolster":
,,De heer W. Baarda is zo vriendelijk geweest mij opmerkzaam te
maken op een vergissing, die in de doorrekening van het voorbeeld
is geslopen, doordat de waarde A3 abusievelijk voor 1940 in plaats
van 1941 werd opgezocht".
Een „vergissing", want een vriendelijke heer spreekt niet over een
„fout"; bovendien gemakkelijk te corrigeren, er behoefde niet op
nieuw te worden gemeten. Tussen de eenvoud van de opsporing
van deze vergissing en de geavanceerde wijze waarop thans de fou
tenopsporing plaatsvindt, ligt uw levenswerk.
Uw leermeester Tienstra eindigde zijn publikatie in het Bulletin Géo-
désique met de woorden:
a rich field lies open, only awaiting the arrival of the har
vester".
Bij een eerdere gelegenheid heb ik het al eens gezegd, maar ik her
haal het graag: met die „harvester" had hij u op het oog, en waar
lijk, u hebt die verwachting niet beschaamd. Meer nog: u hebt zich
niet beperkt tot het oogsten, nee, als een goed landbouwer hebt u
nieuwe akkers ontgonnen en u hebt een deel van de oogst opnieuw
gezaaid en we zien dat het prachtig is opgekomen. Voor de geo
deten van de toekomst is er nog heel wat te oogsten, maar ik ben
ervan overtuigd dat u zich de kans niet zult laten ontnemen om aan
het binnenhalen van deze oogst nog een stevige bijdrage te
leveren.
Het is voor mij een grote eer u namens de Nederlandse geodetische
gemeenschap te mogen bedanken voor het vele baanbrekende
werk dat u in het belang van ons vak hebt verricht en daarnaast ook
voor hetgeen u door uw studies tot het aanzien van de Nederlandse
geodesie in de internationale geodetische wereld hebt bijgedragen.
Bij onze dank voegen wij onze beste wensen voor de toekomst, een
toekomst waarin wij u nog vele malen in onze geodetische gemeen
schap hopen te mogen begroeten.
In deze wensen en deze dank wil ik ook zeer nadrukkelijk u,
mevrouw Baarda, betrekken. Het leven te delen met een geniaal
man is zeker geen eenvoudige opgave. U mag zich verzekerd weten
dat de lof, uw man toegezwaaid, ook op u afstraalt. Wij, de Neder
landse geodeten, danken u voor de steun die u uw man hebt gege
ven en wij wensen u toe dat uw gezondheidstoestand na al die
jaren uiteindelijk een keer een wending ten goede zal mogen
nemen, tot uw beider geluk.
door prof. ir. J. E. Alberda
Je hebt zelf al vele veranderingen aangeduid die tijdens je hoog
leraarschap hebben plaatsgevonden, zowel op ons vakgebied als
op bestuurlijk en organisatorisch gebied in het wetenschappelijke
onderwijs. Laat ik beginnen met het laatste, die zogenaamde
„overige werkzaamheden", waar we tegenwoordig 12% en bin
nenkort 10% van de officiële werktijd aan mogen besteden.
In de tijd dat je werd benoemd, waren er nog geen advertenties
voor hoogleraren, waarin werd vastgesteld dat er een bijdrage aan
de bestuursorganen werd verwacht. Maar het werd wel degelijk
van je verwacht, en het gebeurde ook. Een paar activiteiten die je
na aan het hart hebben gelegen, heb je zelf genoemd: het rooster
systeem van de TH, audiovisuele middelen, de Raad voor Onder
wijskundige Zaken, de Onderwijskundige Dienst. En dat waren dan
activiteiten voor de TH als geheel. Voor wat de geodetische studie
betreft, heb je de hele instelling van de ingenieursstudie mee
gemaakt en de opbouw van wat toen nog de onderafdeling Geode
sie was. In dit verband hecht ik eraan te zeggen, dat je zeker geen
drijvende kracht bent geweest bij het losmaken van de banden met
de afdeling der Weg- en Waterbouwkunde, dat je integendeel het
wegvallen van de organise banden met de collega's van die afdeling
betreurde, net zoals je het wegvallen van je contacten in de Senaat
betreurde. Maar de formele WUB-structuur liet geen andere rea
listische keus. In onze afdeling ben je herhaaldelijk voorzitter of be
heerder of beide geweest, en je hebt altijd intensief meegewerkt
aan besturen, commissies en werkgroepen die zich met onderwijs
en onderzoek bezighielden. Natuurlijk vergeet ik niet, dat je het
Laboratorium voor Geodetische Rekentechniek hebt opgericht, zo
nauw verbonden met de inhoudelijke kant van je wetenschappelijke
werk. Maar het moest er wel eerst komen, en daar waren zeker veel
„overige werkzaamheden" aan verbonden.
Het is gemakkelijk, zo'n rijtje activiteiten op te noemen. Maar ieder
met enige ervaring weet hoeveel moeite, zorg en tijd het ook op het
bestuurlijk-organisatorische vlak kost om tot de kern te komen, een
visie te ontwikkelen en naar voren te brengen, stukken te schrijven,
met mensen te overleggen, kritiek te verwerken. En dan heb ik het
NGT GEODESIA 83
49
