CSeottoüL
nederlands geodetisch tijdschrift
Een microcomputer voor de
ondersteuning van fotogrammetrische
digitalisering
door ir. B. J. Beers, wetenschappelijk medewerker bij de Afdeling der Geodesie van
de Technische Hogeschool Delft.
SUMMARY
A description is given of a photogrammetric digitizing system, based on a Tektronix 4052 desk top
computer, The interactive software package FARS/2 is introduced. FARS/2 deals among others
with exterior orientation, interactive digitizing, error check and communication with a PDP 11/70
mini computer.
A brief overview of future developments has been included.
Inleiding
Geautomatiseerde vastgoedinformatiesystemen hebben
invoergegevens in digitale vorm nodig, hetgeen bete
kent dat gegevens die aanvankelijk in niet-digitale vorm
waren verzameld en opgeslagen, dienen te worden ge
converteerd naar digitale vorm. Deze conversie blijkt,
mede door classificatieproblemen, een tijdrovende en
kostbare kwestie te zijn. Alleen al om deze reden zou het
goed zijn het verzamelen, opslaan en bijhouden van
gegevens, die binnen afzienbare tijd in een geautoma
tiseerd vastgoedinformatiesysteem opgenomen gaan
worden, digitaal plaats te laten vinden.
Een van de bronnen van gegevens voor genoemde infor
matiesystemen vormt de luchtfotografie. De gegevens
die met luchtfoto's kunnen worden verzameld, zijn deels
van metrische en deels van administratieve aard, d.w.z.
gegevens over de ligging van objecten, resp. gegevens
omtrent de hoedanigheid van objecten. Werd vroeger
uitsluitend analoge luchtkaartering bedreven, tegen
woordig is de trend meer en meer in de richting van digi
tale kaartering. Deze vorm van kaartering levert namelijk
gegevens die direct in een geautomatiseerd vastgoed
informatiesysteem kunnen worden ingevoerd. Overi
gens kan natuurlijk ook een traditionele getekende kaart
worden vervaardigd.
Het produktieproces van fotogrammetrische kaarte-
ringen bestaat uit verschillende stappen. Na (of tijdens)
iedere stap is controle op juistheid en volledigheid onont
beerlijk, daar te late constatering van fouten aanzienlijke
consequenties kan hebben ten aanzien van produktie-
kosten en -tijd.
In dit artikel wordt dieper ingegaan op één aspect uit dit
produktieproces, namelijk het „microcomputer-onder
steund digitaliseren van luchtopnamen". Aan de Afde
ling der Geodesie van de Technische Hogeschool Delft
is nl. een start gemaakt met onderzoek naar de mogelijk
heden van fotogrammetrische randapparatuur, d.w.z.
de apparatuur die (ten behoeve van onder meer het
registreren van meetresultaten) is gekoppeld aan een fo-
togrammetrisch stereo-uitwerkingsinstrument. De resul-
NGT GEODESIA 83
taten van het onderzoek worden toegepast in de prakti-
ka fotogrammetrie voor tweede- en derdejaars studen
ten geodesie. Een en ander is dus ontwikkeld tegen de
achtergrond van een onderwijs- en onderzoekinstituut,
hoewel zeker de praktijk niet uit het oog is verloren.
Digitale fotogrammetrische kaartering
Onafhankelijk van produktieproces en specifieke appara
tuur zijn er bij digitale kaartering vanuit luchtfoto's drie
fasen te onderscheiden:
a. gegevensinwinning;
b. gegevensverwerking, -aanvulling en -verbetering;
c. presentatie.
Hierbij is gemakshalve ervan uitgegaan dat fotovlucht,
paspuntsbepaling, aerotriangulatie en blokvereffening al
hebben plaatsgevonden.
Bij fase a. worden van de gewenste objecten, bijv. knik-
punten, gemeten; de coördinaten ervan worden digitaal
(dus in getalvorm) geregistreerd en bewaard. Bij mono
meting (uitsluitend bij vlak terrein) worden X- en Y-
coördinaten geregistreerd, terwijl bij stereometing
(geaccidenteerd terrein) de X-, Y- en Z- of ook alleen de
X- en Y-coördinaten worden geregistreerd.
Bij de coördinaten van ieder gedigitaliseerd punt hoort
een code, die aanduidt wat het punt voorstelt en even
tueel ook in welke relatie het punt tot zijn omgeving
staat.
Onder fase b. vallen:
het koppelen van gegevens uit naburige fotogramme
trische stereomodellen;
het eventueel verdelen van de gegevens over bijv.
kaartbladen;
het toevoegen van gegevens, zoals administratieve of
metrische gegevens uit bestaande kaarten of metin
gen, naverkenning of bijhoudingsmetingen;
het verbeteren van gegevens.
Voor deze werkzaamheden wordt gewoonlijk een inter
actief grafisch computersysteem toegepast.
Fase c., de presentatie, omvat het uittekenen van (selec-
37
