Vaak werden deze enquêteformulieren niet geretourneerd, zelfs
niet na herhaald verzoek.
Het resultaat van deze inspanningen is neergelegd in een bijna 470
bladzijden tellend boek. Men kan niet anders dan zijn waardering
uitspreken voor het werk en vooral voor het doorzettingsvermogen
van de leden van de diverse commissies, die hieraan jaren zijn bezig
geweest.
Van ruim 400 collecties en musea wordt naast adres, openings
tijden en/of contactpersoon, een beknopt overzicht gegeven van
het in die collectie aanwezige historische landmeetkundige mate
riaal. De gegevens zijn alfabetisch opgenomen per stad, van Aaien
(West-Duitsland) tot Zvolen (Tsjecho-Slovakije), in het Engels,
Frans of Duits. Opvallend is dat de Nederlandse collecties zijn ver
meld in het Frans, de taal die in ons land het minst wordt gesproken
en begrepen. Deze wijze van vermelding zou wellicht bij buitenlan
ders de indruk kunnen wekken, dat men in Nederland het Frans als
tweede taal spreekt; jammer!
De tekst wordt verluchtigd door 22 afbeeldingen van instrumenten
uit de periode 1470-1925. Verder is er een overzicht per land van de
in het boek vermelde steden, wat handig is bij vakanties! Een verge
lijkende woordenlijst van instrumenten in de drie talen vergemakke
lijkt het gebruik. Een chronologisch overzicht van de ontwikkeling
van geodetische meetinstrumenten, en een index van instrument
makers besluiten het geheel.
Natuurlijk zijn er bij een dergelijke eerste uitgave tekortkomingen.
Zo worden in de lijst van instrumentmakers nauwelijks Neder
landers genoemd; men zoekt tevergeefs naar namen als Gerard
Hulst van Keulen, Onderdewyngaart Canzius, Wenckebach,
Caminada, Becker Et Buddingh en De Konigh, om er maar enige te
noemen. Dit had met weinig moeite veel beter kunnen zijn.
Dat het boek een onevenwichtige indruk maakt, is niet de schuld
van de samenstellers. Sommige verzamelingen zijn zeer uitvoerig
beschreven, andere zeer beknopt, maar dit is dan het gevolg van
de wijze waarop het enquêteformulier is ingevuld. Kennelijk heeft
men hier geen correcties op toegepast en alles gepubliceerd wat er
was ingevuld, alhoewel men zich kan afvragen of het zinvol is in dit
boek een museum zoals het Provinciaal Museum van Drenthe te
vermelden, dat als enig historisch landmeetkundig instrument een
meetketting bezit. Dat het Maritiem Museum „Prins Hendrik"
uit Rotterdam niet is vermeld, is niet de schuld van de samen
stellers, maar het gevolg van het feit dat men niet heeft gereageerd
op het toegezonden enquêteformulier.
Dat het boek niet compleet is, valt te verwachten; men wordt dan
ook verzocht aanvullingen of verbeteringen door te geven aan Herr
Minov. Als men ooit tot een tweede uitgave zou komen, dan is het
wenselijk, dat bij de beschrijving meer rekening wordt gehouden
met de vreemde taal, die in dat land het meest wordt gesproken.
Bij ons land staat, zoals vermeld, de tekst in het Frans, terwijl men
overal met Engels terecht kan, en of men overal in Italië Duits ver
staat, valt ook te betwijfelen. Wat meer afstemming op elkaar bij
de beschrijvingen van de gelijksoortige instrumenten zou ook kun
nen worden nagestreefd. Weliswaar werd men gevraagd zeer be
knopt te antwoorden op het toegezonden formulier, maar niet
iedereen verstaat hetzelfde onder beknopt. Vooral bij historisch
onderzoek is een nadere datering van bepaalde instrumenten vaak
wenselijk.
Een vele jaren durende onderneming is met succes beëindigd door
deze publikatie, die niet alleen nuttig is voor verzamelaars en lief
hebbers van oude landmeetkundige instrumenten, maar vooral van
belang is voor degenen, die zich bezighouden met de bestudering
van de geschiedenis der landmeetkunde. Zonder een inzicht in het
gebruikte instrumentarium is een goed historisch landmeetkundig
onderzoek niet mogelijk, al werd en wordt dit vaak door onder
zoekers vergeten. Dank zij dit boek is het instrument als historische
informatiebron veel gemakkelijker bereikbaar geworden en daar
voor verdienen de samenstellers onze dank en waardering.
H. C. Pouls
VERSCHENEN RIVIER KAARTEN IN 1982
Bladno.
Riviergedeelte
Bijgewerkt tot
Situatie tussen de raaipalen
Schaal
108
Waal
april
981
876.0 -
880.5
1
5000
109
Waal
juli
981
880.3 -
885.4
1
5000
110
Waal
juli
981
885.1 -
889.9
1
5000
111
Waal
maart
982
889.8 -
894.7
1
5000
112
Waal
april
982
894.7 -
899.5
1
5000
209
Nederrijn
aug.
982
908.0 -
913.0
1
5000
210
Nederrijn
febr.
982
912.9 -
917.9
1
5000
211
Nederrijn
april
982
916.8 -
921.9
1
5000
317
Maas
juni
981
71.5 -
72.5 74.4 - 78.2
1
5000
318
Maas
dec.
981
78.2 -
81.6
1
5000
319
Maas
maart
982
81.6 -
86.7
1
5000
352*
Bergsche Maas/Afgedamde Maas
aug.
981
228.3 -
231.1 (BM) 230.5-236.5 (AM)
1
5000
357*
Bergsche Maas
juli
981
235.3 -
240.2
1
5000
411
IJssel
juni
981
929.9 -
932.2
1
5000
412
IJssel
juni
980
931.9 -
936.2
1
5000
413
IJssel
juni
981
936.1 -
940.6
1
5000
414
IJssel
dec.
979
940.6 -
944.0
1
5000
415
IJssel
jan.
980
943.8 -
947.9
1
5000
416
IJssel
juli
981
947.3 -
952.4
1
5000
506
Nieuwe Maas
nov.
981
994.6 -
996.4
1
2000
506/507
Bochtafsnijding De Esch
maart
981
1
2000
507
Nieuwe Maas
maart
981
996.2 -
997.7
1
2000
508
Nieuwe Maas
jan.
981
997.7 -
999.5
1
2000
512
Nieuwe Maas
dec.
980
1005.2 -
1007.1
1
2000
513
Nieuwe Maas
okt.
980
1007.2 -
1009.0
1
2000
514
Nieuwe Maas
nov.
980
1009.1 -
1010.7
1
2000
515
Nieuwe Maas
nov.
980
1011.0 -
1012.5
1
2000
516/749
Nieuwe Waterweg
jan.
980
1012.6 -
1014.5
1
2000
520
Nieuwe Waterweg
april
980
1020.2 -
1022.1
1
2000
601
Hollandsche IJssel
nov.
979
0.0 -
2.0
1
2000
605
Hollandsche IJssel
okt.
979
8.0 -
10.4
1
2000
701
Boven Merwede
okt.
980
959.6 -
960.5
1
2000
713*
Beneden Merwede
aug.
981
969.4 -
970.7
1
2000
714
Beneden Merwede
aug.
981
970.7 -
971.7
1
2000
759*
Dortsche Kil/Mallegat
aug.
980
980.3 -
981.6
1
2000
775
Afgedamde Maas/Boven Merwede
april
981
246.4 -
247.4 (AM) 952.A - 953.1 (BM)
1
2000
776
Boven Merwede
febr.
981
943.1A-
954.1
1
2000
777
Boven Merwede
febr.
981
954.2 -
955.2
1
2000
778
Boven Merwede
febr.
981
955.3 -
956.3
1
2000
779
Boven Merwede
april
981
956.3 -
957.3
1
2000
780
Boven Merwede
april
981
957.3 -
958.3
1
2000
802*
Hollandsch Diep
aug.
981
1
2000
803*
Hollandsch Diep
aug.
981
15 -
27 (LO)
1
2000
gedeeltelijke bijwerking
gg NGT GEODESIA 83
