Fig. 1. Een ,,orthofoto" en een stereo-
mate" als gebruiksvriendelijk produkt
van de normale luchtfoto's van een ge
bied in de Pyreneeën ten behoeve van
ingenieursgeologie. Zie voor details de
publikatie in het septembernummer van
1982 van het ITC Journal. IFotoK. A.
Grabmaier.)
Links: stereo-mate van linker luchtfoto.
Rechts: orthofoto van rechter luchtfoto.
Weergave schaal 1 10 000; luchtfoto
grafie 1 20 000.
5. Een tussenbalans
In de meeste landen beschikken de autoriteiten of een
subgroep ervan wel over meer of minder recente lucht
foto's van grote delen van hun land. Ze kunnen er al
thans over beschikken, al bestaat de subgroep soms uit
niet meer dan een enkele afdeling van het Ministerie van
Defensie of de krijgsmacht.
Het aantal landen waar iedere burger via een goed toe
gankelijke fotocatalogus foto's kan uitzoeken en verkrij
gen, is beperkt. De meeste ontwikkelingslanden beho
ren hier niet toe. Het vliegen voor nieuwe luchtfoto's van
een bepaald gebied levert in verscheidene arme landen
zoveel problemen op, dat het slechts met financiële,
technische en organisatorische inbreng van buitenaf kan
geschieden. Dat betekent in de praktijk, dat er slechts
voor een groot ontwikkelingsproject of een systema
tische kaartering wordt gevlogen. De foto's komen dan
meestal niet voor algemeen gebruik beschikbaar.
In de landen van Latijns-Amerika en Azië kunnen de
luchtmacht of de surveydiensten in de regel zelf de
vluchten uitvoeren. In Afrika daarentegen kan men de
landen, die een nationale capaciteit in deze hebben, op
de vingers van twee handen aftellen. En als een van bui
ten komende „contractor" een van de resterende 42 (of
meer) landen opneemt en de negatieven plus een afdruk
aflevert, dan ontbreekt het de eigen surveydienst vaak
aan middelen en materiaal om meer afdrukken te maken.
Het professionele gebruik is al enkele malen aangeduid.
Daarbij werd gewezen op het secundaire gebruik, nl. dat
van de produkten van luchtfotografie, zoals kaarten,
digitaal opgeslagen gegevens en beschrijvingen van ge
bieden, situaties en activiteitspatronen. De aan de lucht
foto toegevoegde waarde die in deze produkten het
gebruik voor de klant vergemakkelijkt, ligt in de regel
tussen eenmaal en tienmaal de waarde van de foto, of
beter, de conventioneel gerekende prijs van het nega-
NGT GEODESIA 83
tief. Dit hangt natuurlijk van de schaal af en van het
soort terrein, en bovendien sterk van de mate van uit
werking van de originele beelden voor een bepaalde toe
passing. Worden dezelfde beelden door verschillende
gebruikers voor meerdere doeleinden gebruikt en uitge
werkt, dan kan de meerwaarde van de produkten flink
boven de tienmaal stijgen. In zo'n geval, bijv. bij een „in
tegrated survey", doet de prijs van het negatief er schijn
baar niet toe.
Toch zou het zich weieens kunnen wreken, dat we niet
gewend zijn met reële prijzen te rekenen. Als de lucht
foto echt driemaal duurder zou moeten zijn, dan zou het
maken van bijv. een orthofoto (wat nu per model 100 a
300 dollar kost in zwart-wit) relatief goedkoper kunnen
worden; momenteel zit in de orthofotoprijs een verkapt
bedrag voor de te laag gecalculeerde luchtfotografie. De
toegevoegde waarde zou weieens zo redelijk kunnen
liggen t.o.v. een gewone afdruk, dat de gebruiker voor
bepaalde toepassingen in geaccidenteerd terrein niet
lang zou aarzelen en de stereo-orthofoto's bestellen.
Het gebruik van luchtfoto's door amateurs en leken
staat, zelfs in ons land, in geen verhouding tot dat door
professionals in diensten en instellingen; dat weinig bur
gers in de Derde Wereld luchtfoto's privé gebruiken, is
hieruit wel enigszins af te leiden. Als in een westers land
milieuverenigingen (denk aan de Waddenzeevereniging
en aan de Vrienden van Amelisweerd) nog een derde ca
tegorie gebruikers vormt, dan staat ook hier in de ont
wikkelingslanden weinig tegenover. Het zal niet zozeer
liggen aan de benodigde zak- of spiegelstereoscoop,
maar veeleer aan de algemene houding t.a.v. het milieu.
Rest nog het onderwijs als vierde categorie. In de
westerse landen kan men tegenwoordig geen aardrijks
kundeboek voor de middelbare school opslaan, of het
oog valt op luchtfoto's. Sommige leerboeken zijn er ge-
77
