men het uitgangsmateriaal voor velerlei toepassingen.
En nationale landmeetorganisaties beginnen geleidelijk
aan digitale terreinmodellen van hun gebied als stan-
daardprodukt te verstrekken, zoals tot nu toe topografi
sche kaarten de topografische beschrijving van een land
voor iedereen toegankelijk maakten.
De digitale terreinmodellen vormen een eerste voorbeeld
voor de onder invloed van gegevensverwerking ontstane
volledig nieuwe situatie, die fotogrammetrie en land
meetkunde in de gegevensverwerking verregaand in el
kaar laat overgaan. Afgezien van de gegevensverzame
ling staan beide disciplines bijna onafscheidelijk voor de
zelfde vraagstukken en werken met dezelfde methoden
en hulpmiddelen. Deze ontwikkelingsfase manifesteert
zich in de door haar omvattende probleemstelling geken
merkte gebieden van de digitale kaartering, de inter
actief grafische systemen en in relatie met databanken
en informatiesystemen.
In de geest van onze beschouwingen is daarbij belang
rijk, dat het conventionele verschil tussen fotogramme
trie en landmeten hier slechts betrekking heeft op de ge-
gevenswinning en vandaar uit nog zekere consequenties
heeft, maar dat echter de systemen in hun geheel veel
algemener zijn toe te passen en verregaand onafhanke
lijk moeten zijn van de speciale aard van het verzamelen
van de informatie. Daarnaast moet er ook op worden ge
wezen, dat door de technische ontwikkelingen nieuwe
soorten meetprodukten ontstaan met nieuwe mogelijk
heden van gegevensverwerking, koppeling van informa
tie, presentatie en opslag. En daaruit volgt verder, dat de
gehele landmeetkunde, d.w.z. met inbegrip van de foto
grammetrie en de kartografie, met nieuwe produkten en
methoden nieuwe problemen de baas kan, en dat zij bui
ten de nauwe grenzen van de conventionele prestaties
kan treden.
Het algemene resultaat van de tegenwoordige technolo
gische ontwikkeling in de digitale en grafische gegevens
verwerking is stellig, dat fotogrammetrie en landmeet
kunde gezamenlijk aan de nieuwe problemen werken en
gezamenlijk tot een oplossing van die problemen moeten
komen. Het gaat niet slechts om interne of externe rela
ties, maar om totale vervlechting en versmelting met be
trekking tot de denkwijze, de methoden en het doel. Wat
oorspronkelijk misschien als concurrerende ontwikkeling
begon, en daarna in de zin van wederzijdse aanvulling
tot afgebakende toepassingsgebieden leidde, mondt nu
uit in samenwerking en gezamenlijke inspanningen om
tot een oplossing van een gemeenschappelijk complex
van opgaven te komen.
De vraag is niet meer welke terreinen toebehoren aan
welke discipline, maar of en hoe de landmeetkunde als
totaal zich opgewassen toont tegen de hogere en de
nieuwe eisen, onder gebruikmaking van alle beschikbare
technische en methodische hulpmiddelen.
4. De huidige situatie
Deze uiteenzetting heeft tot nu toe getoond, dat de foto
grammetrie zich, ondanks alle andere inzichten, reeds
vroeg hoofdzakelijk als landmeetkundige methode heeft
ontwikkeld, en dat zij dienovereenkomstig niet alleen
haar belangrijkste toepassing op het gebied van de land
meetkunde en de kaartering heeft gevonden, maar ook
uit dit gebied de meest wezenlijke impulsen en doel
stellingen voor haar methodische en technische ontwik
keling heeft gekregen. Deze affiniteit met de landmeet
kunde is sedert enige tijd door de ontwikkeling in de
fotogrammetrische puntsbepaling versterkt en heeft tot
een duidelijke convergentie met betrekking tot concep
ten, methoden en produkten geleid.
In het tweede deel van dit overzicht werd verder uiteen
gezet, dat daarenboven de nieuwe ontwikkeling van de
digitale techniek de fotogrammetrie en de landmeet
kunde op het gebied van digitale terreinmodellen, digi
tale kaartering, interactieve systemen, gegevens- en in
formatiebanken nog veel nauwer heeft versmolten. De
genoemde vakgebieden staan in rang boven door de ge-
gevenstechniek bepaalde concepten, waar fotogramme
trische en geodetische gegevensinput gelijkelijk binnen
komen, maar die echter niet meer als primair fotogram-
metrisch of geodetisch kunnen worden onderscheiden
of gekarakteriseerd. Door deze synthese kan de land
meetkunde prestaties en produkten aanbieden, die bo
ven het enge gebied van de klassieke landmeetkunde
uitgaan en uitstralen naar verwante disciplines.
Met het oog op deze ontwikkeling kunnen wij in de zin
van ons thema de vraag stellen, welke rol de fotogram
metrie ten opzichte van de landmeetkunde in de toe
komst kan spelen en met welke zwaartepunten zij zich
verder zal ontwikkelen.
Wanneer men terugblikt, valt op, dat de fotogrammetrie
in haar centrale methoden en prestaties volledig op die
geometrische aspecten van het uitwerken van foto's
was gefixeerd, waaruit de nauwe relaties met de land
meetkunde en kartografie zijn ontstaan. Het verkrijgen
van kwalitatieve resultaten, bijv. de objectherkenning
door foto-interpretatie, heeft daarentegen weliswaar in
de overige geowetenschappen een methodische en zelf
standige ontwikkeling doorgemaakt, maar is in relatie
met topografische kaartering of coördinaatmetingen niet
bijzonder opgevallen.
Onder invloed van de teledetectie is de fotogrammetrie
nu toch zover, dat verder wordt gekeken dan alleen de
conventionele geometrische uitwerking van foto's.
De fotogrammetrie zal zich meer dan tot nu toe met de
eigenschappen van de foto bezighouden. Een metrische
foto zal niet meer in de eerste plaats alleen als coör-
dinatenbank dienen, maar veel algemener als twee-
dimensionele informatiebank worden beschouwd. Ach
ter de trefwoorden beeldcorrelatie, digitale beeldverwer
king en patroonherkenning verbergen zich ontwikke
lingen, waaronder weliswaar het geometrisch uitwerken
van foto's valt, maar die naar methode en toepassing er
ver boven uitsteken. Deze ontwikkelingen kunnen als
enige generalisaties van de huidige fotogrammetrische
technieken worden opgevat:
- Allereerst hebben wij te maken met een generalisatie
van het begrip beeld met betrekking tot opname en
opslag (multispectrale, thermische en microgolfopna
men; digitale camera's).
- Naast de geometrische inhoud heeft het meten in fo
to's betrekking op de fysische inhoud, en omvat het
bepalen van textuur en patroonherkenning. Met de
hulpmiddelen van beeldverwerking volgt hieruit de
automatische beeldinterpretatie, de half- en volauto
matische objectherkenning, objectmeting en kaarte
ring.
- Met behulp van opnamen, die frequent worden her
haald, ontstaat de automatische registratie van ver
anderingen (change detection).
Zulke ontwikkelingen zijn op het gebied van de telede
tectie reeds gaande. Voorlopig zijn de resultaten voor
namelijk voor toepassing in de geowetenschappen ge-
318
NGT GEODESIA 83
